Borçlu ile birlikte yaşayan kişiler veya yanında çalışanlar gibi yardımcılarına kanuna uygun olarak, borcun ifasını veya borç ilişkisinden doğan hakkın kullanılmasını bırakmış olsa bile onların diğer tarafa verdikleri zararlar bakımından borçlu zararı gidermekle yükümlü olacaktır.
SORUMLULUK ŞARTLARI
Borcun ifası veya hakkın kullanılması yardımcı kişiye bırakılmış olmalıdır
Yardımcı kişi,borçlunun borcun ifası veya borç ilişkisinden doğan hakkın kullanılmasını bıraktığı bütün şahıslardır. Bir kimsenin yardımcı kişi sayılması için emri altında çalışma ilişkisinin varlığı şart değildir.
Yardımcı kişi sayılmak için, borçlunun borcun ifasını veya borçtan doğan bir hakkın kullanılmasını açık veya zımni olarak kendisine bırakmış olması gerekir. Borçlu onay vermedikçe vekaletsiz iş görmede, borcun ifasına karışan kimse yardımcı kişi sayılmaz.
Reklam
Tüzel kişilerde borcun ifasında yardımcı kişilerden yararlanabilirler.Tüzel kişinin organları yardımcı şahıs değildir.
Borcun ifası veya hakkın kullanılması yardımcı kişiye bırakılmalıdır
Yardımcı kişilerin fiillerinden doğan zarardan borçlunun madde 116’ya göre sorumlu tutulması,borç ilişkisine ve işin niteliğine göre borcun ifasının veya hakkın kullanılmasının yardımcı kişiye bırakılabilmesi halinde söz konusu olur.Borçlu, borcu bizzat ifa zorundaysa,borcun ifasının veya borç ilişkisinden doğan hakkın kullanılmasının yardımcı şahsa bırakılması ”borca aykırı” ise veya yardımcı şahsın seçilmesinde gerekli özen gösterilmemişse,borçlu kusurludur ve sonuç olarak ifanın yardımcı şahsa bırakılmasından ve yardımcı şahısların fiilinden doğan zarardan madde 112’ye göre sorumludur.Alacaklı madde 116’dan yararlanma ihtiyacında değildir.
Yardımcı kişi borca aykırı davranışla alacaklıya zarar vermiş olmalıdır
Yardımcı şahısların işin ifası sırasında ve borçlunun borcuna aykırı bir davranışla alacaklıya bir zarar vermiş olmalıdır. Yardımcı kişilerin borcun vesilesiyle yaptıkları haksız fiillerinden doğan zarardan sorumlu değildir.
Borcun bizzat borçlu tarafından ifa edilmesi halinde,borçlu doğmuş olacak zarardan sorumlu tutulabilecek olmalıdır
Yardımcı şahıs borca aykırı davranışında kusurluysa yardımcı şahısın fiilinden doğan zarardan, borçlu kendisi öyle davranmış gibi sorumludur. Aksi kanıtlanıncaya kadar yardımcı şahıs davranışında kusurlu sayılır.(Bu konuda farklı görüşler bulunmaktadır.)
SORUMSUZLUK ANLAŞMASI
Borçlunun yardımcı kişilerin fiilinden doğacak zarardan tamamen veya kısmen sorumlu olmayacağına ilişkin önceden yapılmış anlaşmalar geçerlidir.
Uzmanlığı gerektiren bir hizmet,meslek veya sanat, ancak kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa borçlunun yardımcı kişilerin fiillerinden sorumlu olmayacağına ilişkin anlaşmalar kesin hükümsüzdür.
Reklam
YARDIMCI KİŞİNİN ALACAKLIYA KARŞI SORUMLULUĞU
Yardımcı şahısların fiilinden doğan zarar nedeniyle alacaklı borçludan tazminat isteyebilir.Yardımcı şahısların fiilinden doğan zarar nedeniyle alacaklı borçludan tazminat isteyebilir. Yardımcı şahıs davranışı aynı zamanda alacaklıya karşı haksız fiil niteliğindeyse, alacaklı haksız fiile ilişkin kurallara dayanarak zararın ödenmesini yardımcı şahıslardan isteyebilir.
KANUNDA
MADDE 116- Borçlu, borcun ifasını veya bir borç ilişkisinden doğan hakkın kullanılmasını, birlikte yaşadığı kişiler ya da yanında çalışanlar gibi yardımcılarına kanuna uygun surette bırakmış olsa bile, onların işi yürüttükleri sırada diğer tarafa verdikleri zararı gidermekle yükümlüdür. Yardımcı kişilerin fiilinden doğan sorumluluk, önceden yapılan bir anlaşmayla tamamen veya kısmen kaldırılabilir. Uzmanlığı gerektiren bir hizmet, meslek veya sanat, ancak kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütülebiliyorsa, borçlunun yardımcı kişilerin fiillerinden sorumlu olmayacağına ilişkin anlaşma kesin olarak hükümsüzdür.
BORÇLUNUN YARDIMCI KİŞİYE BAŞVURMASI
Yardımcı şahsın fiilinden doğan zararı alacaklıya ödeyen borçlu yaptığı ödeme nedeniyle yardımcı şahısla aralarındaki sözleşmeye dayanarak yardımcı şahsa dönüp başvurabilir.
TBK md 66- TBK md 116
TBK md 66: Adam çalıştıran ile sözleşme bağı içinde olmayan şahsa işçinin hizmetinin ifasında haksız fiil zararından iş sahibi sorumludur.Başkasının fiili nedeniyle sözleşme dışı sorumluluk söz konusu olur.
TBK md 116: Yardımcı borçlunun borcuna aykırı davranarak alacaklıya zarar vermiştir. Sözleşmeden doğan sorumluluk söz konusudur. Yardımcı şahıstan yararlanan ile zarar gören arasında sözleşme vardır.
Reklam
TBK md 66: Adam çalıştıranın sorumluluğunda çalıştıran ile zarar veren arasında emrine bağlı çalışma ilişkisi zorunlu olarak vardır.
TBK md 116: Yardımcı şahsın fiilinden sorumlu tutulmasında emri altında çalışma ilişkisinin varlığı zorunlu değildir.
TBK md 66: Adam çalıştıranın kurtuluş kanıtı ile kurtulma olanağı vardır.Adam çalıştıran, çalışanını seçerken işiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve denetiminde bulunurken zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur.
TBK md 116: Yardımcı kişinin fiilinden sorumlulukta ise, kurtuluş kanıtı yoktur.Borçlu sahsı seçme denetlemede dikkat özen gösterdiğini ispat ederek sorumluluktan kurulmaz.Borca aykırı davranışta,kendisinin ve yardımcı şahsın bir kusuru olmadığını ve borcu kendi ifa etseydi kendisinin kusurlu sayılmayacağını, kendi bilgi ve tecrübesinin sonucu değiştirmeyeceğini ispat ederse yardımcı şahsın fiilinden sorumlu olmaz.
TBK md 66: Açılacak davalar 2 ila 10 yıllık zamanaşımına tabidir.
TBK md 116: Açılacak davalarda zamanaşımı süresi 10 yıldır.
Reklam
KANUNDA
MADDE 66- Adam çalıştıran, çalışanın, kendisine verilen işin yapılması sırasında başkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür. Adam çalıştıran, çalışanını seçerken, işiyle ilgili talimat verirken, gözetim ve denetimde bulunurken, zararın doğmasını engellemek için gerekli özeni gösterdiğini ispat ederse, sorumlu olmaz. Bir işletmede adam çalıştıran, işletmenin çalışma düzeninin zararın doğmasını önlemeye elverişli olduğunu ispat etmedikçe, o işletmenin faaliyetleri dolayısıyla sebep olunan zararı gidermekle yükümlüdür. Adam çalıştıran, ödediği tazminat için, zarar veren çalışana, ancak onun bizzat sorumlu olduğu ölçüde rücu hakkına sahiptir.
KAYNAKÇA
- Reisoğlu, Safa. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler 23. Bası. İstanbul, Beta Yayıncılık, 2012
- Remzi,Mehmet ve Sezer,Aydın. Borçlar Hukuku Genel Hükümler 10. Baskı. İkinci Sayfa,2017
