Siyasi Haklar ve Ödevler

Türk Vatandaşlığı

Madde 66 – Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür.
Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür.
Vatandaşlık, kanunun gösterdiği şartlarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen hallerde kaybedilir.
Hiçbir Türk, vatana bağlılıkla bağdaşmayan bir eylemde bulunmadıkça vatandaşlıktan çıkarılamaz. Vatandaşlıktan çıkarma ile ilgili karar ve işlemlere karşı yargı yolu kapatılamaz.

• Madde metninden de anlaşılacağı üzere, Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür.
• Türk babanın veya Türk ananın çocuğu Türktür.
• Hükmün daha önceki halinde olan, yabancı baba ile Türk anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir, ibaresi kaldırılmıştır.
• Vatandaşlığın sadece kanunla belirtilen şartlarda kazanılacağı veya kaybedilebileceği belirtilmiştir. Buna göre Kararname veya kararlar ile vatandaşlık hususu düzenlenemez.
• Vatana bağlılıkla bağdaşmayan husus olmadığı sürece Türk, vatandaşlıktan çıkarılamaz. Bu konudaki kararlara karşı yargı yolu kapatılamaz.

Seçme, Seçilme ve Siyasal Faaliyette Bulunma Hakkı

Madde 67 – Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahiptir.
Seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır.
Ancak, yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının oy hakkını kullanabilmeleri amacıyla kanun, uygulanabilir tedbirleri belirler.
On sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halk oylamasına katılma haklarına sahiptir. Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir.
Silah altında bulunan er ve erbaşlar ile askeri öğrenciler, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamazlar. Ceza infaz kurumları ve tutuk evlerinde oy kullanılması ve oyların sayım ve dökümünde seçim emniyeti açısından alınması gerekli tedbirler Yüksek Seçim Kurulu tarafından tespit edilir ve görevli hakimin yerinde yönetim ve denetimi altında yapılır.
Seçim kanunları, temsilde adalet ve yönetimde istikrar ilkelerini bağdaştıracak biçimde düzenlenir.
Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz.

• Birinci fıkrada vatandaşların siyasi parti faaliyetinde bulunabileceği, oy kullanabileceği, seçimlere ve halkoylamalarına katılabileceği belirtilmiştir.
• Seçimler ve halkoylaması;
  • Serbest,
  • Gizli,
  • Eşit,
  • Tek dereceli,
  • Açık sayım ve döküm ve
  • Yargı denetimi altında yapılır.
• Seçimlere ve halk oylamasına katılma şartı, 18 yaşın doldurulmasıdır.
• Yurt dışında bulunan vatandaşların oy kullanabilmesi 1995 yılı değişikliği ile getirilmiştir.
• Seçme yaşının 18 olması 1995 değişikliği ile getirilmiştir.
• Seçilme yaşının 18 olması ise 2017 değişikliği ile getirilmiştir.
• Aşağıda belirtilen kişiler oy kullanamaz:
  • Silah altında bulunan er ve erbaşlar,
  • Askeri öğrenciler,
  • Taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler.
• Tutukluların oy kullanabilmesi 1995 yılı değişikliği, taksirli suçtan hüküm giyenler oy kullanabilmesi 2001 yılı değişikliği ile sağlanmıştır.
• Ceza infaz kurumu ve tutuklu evlerinde oy kullanma işlemleri ile ilgili gerekli tedbirler Yüksek Seçim Kurulu tarafından belirlenir.
• Seçmen olmak için Anayasada belirtilen şartlar:
  • Türk vatandaşı olmak,
  • 18 yaşını doldurmuş olmak.
• Seçmen olmak için Seçim Kanununda aranan şartlar:
  • Seçmen kütüğüne yazılı olmaz,
  • Kısıtlı olmamak,
  • Kamu hizmetinden yasaklı olmamak.
• Seçim kanunlarındaki değişikliklerde genel ilke, Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar ilkesidir.
• Seçim kanunlarında yapılacak değişiklikler yürürlüğe girdikten sonraki 1 YIL içindeki seçimlere uygulanmaz.

Siyasi Partilere İlişkin Hükümler

Parti Kurma, Partilere Girme ve Ayrılma

Madde 68 – Vatandaşlar, siyasi parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir. Parti üyesi olabilmek için on sekiz yaşını doldurmuş olmak gerekir.
Siyasi partiler, demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır.
Siyasi partiler önceden izin almadan kurulurlar ve Anayasa ve kanun hükümleri içerisinde faaliyetlerini sürdürürler.
Siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyetilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez.
Hakimler ve savcılar, Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensupları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere üye olamazlar.
Yüksek öğretim elemanlarının siyasi partilere üye olmaları ancak kanunla düzenlenebilir.
Kanun bu elemanların, siyasi partilerin merkez organları dışında kalan parti görevi almalarına cevaz veremez ve parti üyesi yüksek öğretim elemanlarının yüksek öğretim kurumlarında uyacakları esasları belirler.
Yüksek öğretim öğrencilerinin siyasi partilere üye olabilmelerine ilişkin esaslar kanunla düzenlenir.
Siyasi partilere, Devlet, yeterli düzeyde ve hakça mali yardım yapar. Partilere yapılacak yardımın, alacakları üye aidatının ve bağışların tabi olduğu esaslar kanunla düzenlenir.

• Birinci fıkra, vatandaşların siyasi partilere girebileceği ve dilediği zaman ayrılabileceğini belirtmektedir. Ayrıca siyasi parti üyesi olmak için 18 yaşın doldurulması gerekmektedir. (1995 yılı değişikliği)
• Aşağıdaki kişiler parti üyesi olamazlar:
  • Hakimler ve savcılar,
  • Sayıştay dahil yüksek yargı organları mensupları,
  • Kamu kurum ve kuruluşlarındaki memurlar,
  • İşçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri,
  • Silahlı kuvvetler mensupları,
  • Yüksek öğretim önceki öğrencileri,
  • Terör eylemlerinden mahkum olanlar (Siyasi Partiler Kanunu).
  • Yükseköğretim elemanları partilerin sadece merkez organlarında görev alabilirler.
• Siyasi Partiler Kanununa göre üyelik:
  • Her Türk, partiye üye olma ve çekilme hakkına sahiptir.
  • Aynı zamanda birden fazla partiye üye olunamaz. Bu durumda tüm üyelikler silinir.
  • Bir partinin birden fazla teşkilat birimine üye olunamaz. Son üye olunan birimdeki kayıt geçerlidir.
  • Yüksek öğretim elemanları partilere üye olabilirler.
  • Yüz kızartıcı suç işleyenler partilere üye olamazlar.
  • Taksirli suçlar hariç 5 YIL ağır hapis veya daha fazla hapis cezasına mahkum olanlar partilere üye olamazlar.
• Partilerin Kuruluşu: Siyasi partiler demokratik hayatın vazgeçilmez unsurudur, hükmü 1961 Anayasası ile getirilmiş, 1982 Anayasasında da korunmuştur.
• Siyasi partiler, izin almaksızın, en az 30 Türk vatandaşının bir araya gelmesiyle kurulur. Bildiri ve belgelerin İçişleri Bakanlığına teslim edilmesiyle tüzel kişilik kazanırlar.
• Parti Teşkilatı:
  • Merkez organları,
  • İl, ilçe ve belde teşkilatları,
  • TBMM grubu,
  • İl genel meclisi ve belediye meclis gruplarından oluşur.
• Partiler bölge düzeyinde teşkilatnamazlar.
• Partilerin belde teşkilatı en az 3 üyeden oluşur. Belde teşkilatı, ilçe teşkilatına bağlı olarak çalışır.
• 2014 yılında Siyasi Partiler Kanununda yapılan değişiklikle, tüzüklerinde yer alması şartıyla, iki kişiden fazla olmamak üzere Eş Genel Başkanlık sistemini uygulayabilir.

Siyasi Partilerin Uyacakları Esaslar

Madde 69 – Siyasi partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri ve çalışmaları demokrasi ilkelerine uygun olur. Bu ilkelerin uygulanması kanunla düzenlenir.
Siyasi partiler, ticari faaliyetlere girişemezler.
Siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesince siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim görevini yerine getirirken Sayıştay’dan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesinin bu denetim sonunda vereceği kararlar kesindir.
Siyasi partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava üzerine Anayasa Mahkemesince kesin olarak karara bağlanır.
Bir siyasi partinin tüzüğü ve programının 68. maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı bulunması halinde temelli kapatma kararı verilir.
Bir siyasi partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak, onun bu nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak haline geldiğinin Anayasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir. Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya genel başkan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük
Millet Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya açıkça benimsendiği yahut bu fiiller doğrudan doğruya anılan parti organlarınca kararlılık içinde işlendiği takdirde, söz konusu fiillerin odağı haline gelmiş sayılır.
Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkralara göre temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasî partinin Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir.
Temelli kapatılan bir parti bir başka ad altında kurulamaz.
Bir siyasi partinin temelli kapatılmasına beyan veya faaliyetleriyle sebep olan kurucuları dahil üyeleri, Anayasa Mahkemesinin temelli kapatmaya ilişkin kesin kararının Resmî Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından, başlayarak beş yıl süreyle bir başka partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamazlar.
Yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk uyrukluğunda olmayan gerçek ve tüzel kişilerden maddi yardım alan siyasi partiler temelli olarak kapatılır.
Siyasî partilerin kuruluş ve çalışmaları, denetlenmeleri, kapatılmaları ya da Devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakılmaları ile siyasî partilerin ve adayların seçim harcamaları ve usulleri yukarıdaki esaslar çerçevesinde kanunla düzenlenir.

• Devletçe Yardım: 1971 yılı değişikliği ile devletin siyasi partilere yardımcı olacağı hükmü getirilmiştir. 1995 yılında, 1982 Anayasasına da eklenmiştir.
• Devlet, siyasi partilere yeterli düzeyde ve hakça yardım yapar.
• Milletvekilliği genel seçimlerinde geçerli oyların %3’ünden fazla oy alan partilere devlet yardımı yapılır. Yardım miktarı, partilerin kazandıkları oyla orantılı olarak yapılır. Ancak bu yardımda 1 milyon liradan az olamaz. Devlet tarafından yapılan yardım sadece parti faaliyetleri ve çalışmalarında kullanılır.
• Ülke genelinde geçerli olan %10 seçim barajını aşan partilere her yıl Haziran ayında, o yılki genel bütçe gelirlerinin binde ikisi oranında ödenek verilir.
• Partilerin Uyacakları Esaslar: Partilerin faaliyetleri, parti içi düzenlemeleri, çalışmaları demokrasi ilkelerine uygun olur.
• Partiler ticari faaliyetlere girişemezler. Gelir ve giderleri amaca uygun olmalıdır.
• Derneklerin partilere maddi yardımda bulunamayacağı hükmü iptal edilmiştir. Buna göre dernekler siyasi partilere maddi yardımda bulunabilirler.
• Partilerin mali denetimini AYM yapar. AYM, denetim yaparken Sayıştay’dan yardım alır. Denetim sonunda verilecek kararlar kesindir.
• Partilerin Kapatılması: Siyasi partiler için iki yaptırım öngörülmüştür. Birincisi temelli kapatma, ikincisi ise kısmen veya tamamen devlet yardımlarından yoksun bırakmadır.
• Siyasi partilerin kapatılması için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından Anayasa Mahkemesine dava açılır. Anayasa Mahkemesi bu hususta kesin kararı verecek olan makamdır.
• Davanın açılması,
  • resen (Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından),
  • Cumhurbaşkanı kararı ile Adalet Bakanının istemiyle,
  • Siyasi parti genel başkanının istemiyle talep edilebilir.
• Siyasi parti genel başkanını kapatma isteminde bulunabilmesi için öncelikle:
  • Son yapılan milletvekilliği seçimlerine katılmış olmalı.
  • TBMM grubu bulunmalıdır.
  • İlk kongresini yapmış olmalı.
  • Parti MKYK üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyu ile dava açılmasını isteme yönünde karar almış olmalı.
  • İstem, parti genel başkanı tarafından yazılı yapılmış olmalıdır.
• Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı bu konuda yeterli delil bulursa dava açar, yeterli delil bulunamazsa bunu yazı ile bildirir.
• Adalet Bakanı veya siyasi parti genel başkanı, Başsavcının yapacağı bildirimden itibaren 30 GÜN içinde, Yargıtay Ceza Daireleri Başkanlarından oluşan, Siyasi Partilerle İlgili Yasakları İnceleme Kuruluna itirazda bulunabilir.
• Kurul itirazı haklı bulursa bu durumda Başsavcı davayı açmakla yükümlüdür.
• Temelli Kapatma: Temelli kapatma nedenleri iki başlık altında incelenebilir.
  1. Partinin tüzüğü ve programı;
     • Devletin bağımsızlığına,
     • Ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne,
     • İnsan haklarına,
     • Eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine,
     • Millet egemenliğine,
     • Demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz;
     • Sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz,
     • suç işlenmesini teşvik edemez.
     • Yukarıdaki sebeplere dayanarak siyasi partinin temelli kapatılması ancak aykırılığın partide odak haline geldiğinin AYM tarafından tespit edilmesiyle mümkün olur.
     • Bu nitelikteki fiiller aşağıdaki şekillerde işleniyorsa odak haline gelmiş sayılır.
       • Siyasi partinin üyelerinde yoğun olarak işleniyorsa,
       • Kongre, grup, MKYK, genel başkanca zımnen veya açıkça benimseniyorsa,
       • Fiiller doğrudan parti organlarınca kararlılık içinde işleniyorsa.
     • Anayasa Mahkemesi şartlar sağlandığında parti için ya temelli kapatma kararı verir ya da devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakma kararı verir. AYM’nin alacağı kararlar 2/3 oy çokluğu ile alınır.
  2. Yabancılardan yardım alma:
     • Siyasi parti, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan ve Türk olmayan gerçek ve tüzel kişilerden yardım almaları halinde temelli kapatılırlar. Bu durumda devlet yardımından kısmen veya tamamen yoksun bırakma kararı verilmez.
     • Partiler yabancılardan yardım alamaz ancak yurtdışında teşkilatlanabilir, faaliyet gösterebilir, propaganda yapabilir ve yabancı işçi çalıştırabilirler.
• Temelli Kapatma Yaptırımları: Temelli kapatılan parti başka ad altında kurulamaz. Temelli kapatmaya sebep olan kurucu dahil üyeleri, AYM’nin kesin kararının Resmi Gazetede yayımlamasından itibaren 5 YIL süreyle başka partide;
  • kurucu,
  • üye,
  • yönetici,
  • denetçi olamazlar.
• Kapatma kararında ismi geçen milletvekilinin vekilliği düşmez, tekrar aday olabilir.

Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı

Hizmete Girme

Madde 70 – Her Türk, kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir.
Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez.

• Her Türk kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir ibaresi ile kamu hizmetlerine girme hakkı sadece Türk vatandaşlarına tanınmıştır. Yabancıların kamu hizmetine girme hakkı yoktur.

Mal Bildiriminde Bulunma

Madde 71– Kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma süreleri kanunla düzenlenir. Yasama ve yürütme organlarında görev alanlar, bundan istisna edilemez.

• Kamu hizmetlerine girenler mal bildirimlerinde bulunmalıdır. Bu husus kanunla düzenlenir. Ayrıca yasama ve yürütme organında görev alanlar da bundan ayrı tutulmamıştır.
• Mal bildirimi ile ilgili, 7333 Sayılı Mal Bildiriminde Bulunma, Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu çıkarılmıştır.
• Söz konusu kanunda kimlerinde bildirimde bulunacağı, bildirimin nereye yapılacağı ve ne zaman yapılacağı belirtilmiştir.
• Buna göre, kanun kapsamında görevine devam edenler, sonu 0 ve 5 ile biten yılların şubat ayına kadar bildirimlerini yenilerler. Yetkili merci, yeni bildirimleri önceki dönemlerle karşılaştırır.

Vatan Hizmeti

Madde 72 – Vatan hizmeti, her Türkün hakkı ve ödevidir. Bu hizmetin Silahlı Kuvvetlerde veya kamu kesiminde ne şekilde yerine getirileceği veya getirilmiş sayılacağı kanunla düzenlenir.

• Vatan hizmeti de tıpkı kamu hizmetine girme hakkı gibi sadece Türk vatandaşlarına tanınmıştır.
• Vatan hizmeti hem hak hem de ödev olarak kabul edilmiştir.
• Vatan hizmetinin nasıl yerine getirileceği kanunla düzenlenir.

Vergi Ödevi

Madde 73 – Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür.
Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.

• Vergi herkese (Türk ve yabancılar) tanınmıştır.
• Vergi bir hak olarak değil sadece ödev olarak düzenlenmiştir.
• Mali güce göre vergi ilkesi benimsenmiş ve bu husus sosyal devletinde bir sonucudur.
• Maliye politikasının amacı, verginin adaletli ve dengeli dağılımıdır.
• Vergi gibi diğer mali yükümlülüklerde kanunla koyulabilir, değiştirilebilir ve kaldırılabilir. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile bu hususlarda düzenleme yapılamaz.
• Kanun belirlediği yukarı aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma hakkı Cumhurbaşkanına verilebilir.

Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı

Madde 74 – Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye’de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir.
Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu gecikmeksizin, dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir.
Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.
Kamu Başdenetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir. İlk iki oylamada üye tam sayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan aday seçilmiş olur.
Bu maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu Denetçiliği Kurumunun kuruluşu, görevi, çalışması, inceleme sonucunda yapacağı işlemler ile Kamu Başdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve özlük haklarına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

• Söz konusu madde içeriğinde iki farklı husus belirtir.
  • Dilekçe Hakkı
    • vatandaşlar ile
    • karşılıklılık esası ile Türkiye’de ikamet eden yabancılar kullanabilir.
  • Kişiler, kendileriyle ya da kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında,
    • Yetkili makamlara ve
    • TBMM’ye yazı ile başvurabilirler.
  • Başvuru sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir.
  • Yabancılara tanınan hak 2001 yılında getirilmiştir.
  • Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvuru Hakkı
  • 1982 Anayasasına 2010 yılı değişikliği ile eklenmiştir.
  • Bilgi edinme ve Kamu Denetçisine başvurma hakkı herkese tanınmıştır.
  • Kamu Denetçiliği Kurumu, TBMM Başkanlığına bağlı olarak idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler.
  • Kamu Başdenetçisi, TBMM’de dört turlu seçimle, gizli oyla ve 4 yıllığına seçilir.
    • Birinci turda, üye tamsayısının 2/3’sinin (400)
    • İkinci turda, üye tamsayısının 2/3’sinin (400)
    • Üçüncü turda, üye tamsayısının salt çoğunluğu (301)
    • Dördüncü turda, üçüncü turda en çok oy alan iki aday arasında en fazla oy alan aday seçilmiş olur.
  • Kamu Başdenetçisi ile TBMM Başkanının seçimi aynı usulde gerçekleştirilir.