Ön sorun ve bekletici sorun, 6100 sayılı HMK’nın üçüncü kısım (yazılı yargılama usulü), beşinci bölüm (tahkikat ve tahkikat sırasında özel durumlar), üçüncü ayrımda (ön sorun ve bekletici sorun) düzenlenmiştir.
Ön Sorun
- Ön sorun, bir davada davaya devam edilebilmesi ve karara bağlanabilmesi için çözümlenmesi gereken sorunlara denir. Davanın içinde davanın karara bağlanması için çözümlenmesi gereken her sorun ön sorun olarak düşünülebilir. Zira bu ön sorunlar çözümlenmeden karar verilmesi güçleşecektir.
- Ön sorun ortaya çıktığında mahkeme bunu kendisi çözebileceğini öngörüyorsa bu ön sorunu kendisi inceler ve karar verir.
- Ön soruna ilişkin talep, duruşma sırasında sözlü olarak veya dilekçe ile ileri sürülebilir. Bu talep üzerine mahkeme önce talebin yani ön sorunun incelenip incelenmeyeceğine yönelik bir karar verir. Mahkeme talebi incelemeye gerek gördüğü takdirde davanın karşı tarafına da cevabını bildirmesi için tefhim veya tebliğ eder. Varsa bu konuda delillerde karşı tarafa bildirilir.
- Karşı tarafın cevabından sonra mahkeme ön soruna yönelik uyuşmazlık olduğunu tespit ederse bu ön sorun hakkında kararını verir ve taraflara tefhim veya tebliğ eder. Gerekirse tarafları dinleyip karar verebilir.
- Ön soruna ilişkin karar ara karar niteliğinde ise ancak asıl hükümle birlikte kanun yoluna götürülebilir. Ancak ön soruna ilişkin karar hakimin davadan el çekmesini gerektiriyorsa elbette tek başına kanun yoluna götürülebilir.
| Madde 163-Yargılama sırasında, davaya ilişkin bir ön sorun ortaya çıkarsa, ilgili taraf, bunu dilekçe vermek suretiyle yahut duruşma sırasında sözlü olarak ileri sürebilir. Madde 164-Hâkim, taraflardan birinin ileri sürdüğü ön sorunu incelemeye değer bulursa, belirleyeceği süre içinde, varsa delilleriyle birlikte cevabını bildirmesi için diğer tarafa tefhim veya tebliğ eder. Ön sorun hakkında iki taraf arasında uyuşmazlık varsa, hâkim gerekirse tarafları davet edip dinledikten sonra kararını verir. Hâkim, ön sorun hakkındaki kararını taraflara tefhim veya tebliğ eder. |
Reklam
Bekletici Sorun
- Bekletici sorun ön sorundan daha farklı bir nitelik taşımaktadır. Özellikle davanın ilerleyişi açısından davanın bekletilmesine neden olur.
- Bekletici sorun, bir davada hükmün verilebilmesi için, başka bir davaya, idari makamın tespitine, davaya ilgili hukuki ilişkinin tespitine kısmen veya tamamen bağlı olması durumunda mahkemenin gerekli karara kadar yargılamanın bekletilmesine karar verebilir.
- Davanın sonuçlandırılması başka bir davanın veya idari makamın çözümüne bağlı ise gerektiğinde mahkeme, ilgili tarafa görevli mahkemeye veya idari makama başvurması için uygun süre verebilir. Süre içinde gerekli yerlere başvurulmadığı takdirde tarafın bu iddiasından vazgeçtiği sayılır ve esas dava hakkında karar verilir.
- Davaya ilişkin bir sorunun bekletici sorun yapılıp yapılmayacağına ilişkin hakimin takdir yetkisi vardır. Dolayısıyla bekletici sorun ihtiyaridir. Ancak bazı durumlarda bekletici sorun yapmak zorunludur. Bunlar:
- Anayasaya aykırılık iddiası nedeniyle Anayasa Mahkemesi karar verinceye kadar dava 5 AY süreyle yerel mahkeme tarafından bekletici sorun yapılmalıdır.
- Yargı yolu uyuşmazlığı söz konusu olduğundan 6 AY süreyle Uyuşmazlık Mahkemesi kararı verilinceye kadar mahkeme tarafından bekletici sorun yapılmalıdır.
- Murisin borcundan dolayı takip edilen mirasçının terekenin borca batık olmasından dolayı açtığı davadaki karar bekletici sorun yapılmalıdır.
- Bekletici sorun yapıldıktan sonra mahkeme bu kararından her zaman dönebilir.
| Madde 165-Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir. Bir davanın incelenmesi ve sonuçlandırılması başka bir davanın veya idari makamın çözümüne bağlı ise mahkeme, ilgili tarafa görevli mahkemeye veya idari makama başvurması için uygun bir süre verir. Bu süre içinde görevli mahkemeye veya idari makama başvurulmadığı takdirde, ilgili taraf bu husustaki iddiasından vazgeçmiş sayılarak esas dava hakkında karar verilir. |
