Madde 119 – Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun başgöstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir.
Olağanüstü hal ilanı kararı, verildiği gün Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur.
Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhal toplantıya çağırılır; Meclis gerekli gördüğü takdirde olağanüstü halin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya olağanüstü hali kaldırabilir.
Cumhurbaşkanının talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. Savaş hallerinde bu dört aylık süre aranmaz.
Olağanüstü hallerde vatandaşlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile 15. maddedeki ilkeler doğrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve işlemlerin nasıl yürütüleceği kanunla düzenlenir.
Olağanüstü hallerde Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerekli kıldığı konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmî Gazetede yayımlanır, aynı gün Meclis onayına sunulur.
Savaş ve mücbir sebeplerle Türkiye Büyük Millet Meclisinin toplanamaması hâli hariç olmak üzere; olağanüstü hal sırasında çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri üç ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde görüşülür ve karara bağlanır. Aksi halde olağanüstü hallerde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kendiliğinden yürürlükten kalkar.
- 2017 yılında yapılan Anayasa Referandumu ile kabul edilen değişikliklerle birlikte Yürütme kısmında yer alan Olağanüstü Hal yeniden düzenlenmiş, Sıkıyönetim ise tamamen kaldırılmıştır.
- Olağanüstü hal yönetimi artık Anayasada daha önce 3 madde içinde düzenlenmişken artık tek bir madde de 119. maddede düzenlenmiştir.
- Olağanüstü hal ilan etmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir.
- Cumhurbaşkanı aşağıdaki sebeplere bağlı olarak olağanüstü hal ilan edebilir.
- Savaş,
- Savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi,
- Seferberlik,
- Ayaklanma,
- Vatan ve Cumhuriyete karşı eylemli bir kalkışma,
- Ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması,
- Anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması,
- Şiddet hareketleri nedeniyle kamu düzeninin ciddi derecede bozulması,
- Tabii afet,
- Tehlikeli salgın hastalık,
- Ağır ekonomik bunalım.
- Yukarıdaki sebeplere bağlı olarak Cumhurbaşkanı ülkenin tamamında veya bir bölümünde olağanüstü hal yönetiminin uygulanmasına karar verebilir.
- Olağanüstü hal tek seferde altı ayı geçmemek üzere ilan edilebilir. TBMM her seferinde dört ayı geçmemek üzere olağanüstü hali uzatabilir.
- Savaş hallerinde dört aylık süre aranmaz.
- Olağanüstü hal kararnameleri, TBMM’de üç ay içinde görüşülmesi gerekir. Aksi takdirde olağanüstü hal kararı kendiliğinden ortadan kalkar. Ancak savaş ve mücbir sebep hallerinde Meclisin toplanamaması halleri hariçtir.
- Olağanüstü hal kararı ilanı verildiği gün Resmi Gazetede yayımlanır ve aynı gün TBMM onayına sunulur.
- Olağanüstü hal kararı verilirken TBMM tatildeyse derhal toplantıya çağrılır. TBMM gerekli görürse olağanüstü hali kaldırabilir, uzatabilir ve gerektiğinde süresini kısaltabilir.
- 119. maddede yapılan göndermede ise m.104/17 :
- Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenemez. Anayasada münhasıran kanunla düzenlenmesi öngörülen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamaz. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kanunlarda farklı hükümler bulunması halinde, kanun hükümleri uygulanır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin aynı konuda kanun çıkarması durumunda, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelir
- Cumhurbaşkanı, olağanüstü hal kararnameleri ile Anayasanın temel hak ve özgürlüklere ilişkin hükümlerini, olağan dönem kararnamelerindeki sınırlamalara (m. 104/17) bağlı kalmaksızın düzenleme yapabilir.
- Olağanüstü hal dönemlerinde yapılabilecek bir diğer düzenlemede Anayasanın 15. maddesine yöneliktir. Buna göre aşağıdaki hususlarda kanunla düzenleme yapılması gerekir:
- Olağanüstü hallerde vatandaşlara getirilecek para ve çalışmaya ilişkin yükümlülükler ile
- Olağanüstü hallerde temel hak ve hürriyetlerin tamamen veya kısmen durdurulması ve Anayasada düzenlenen ek güvenlere aykırı düzenlemeler yapılması.
- Ancak bu düzenlemeler yapılırken milletlerarası hukuktan doğan yükümlülüklerin ihlal edilmemesi gerekmektedir.
Reklam
