Bozma Kararları
Temyiz sebepleri uygun görülürse, ilk derece mahkemesinin kararını kısmen veya tamamen bozulmasıdır. Sadece hükmü bozar ve bozma gerekçelerini açıklar, ilk derece mahkeme yerine karar veremez.
Bölge Adliye Mahkemesine ilişkin dosyada karara ilişkinse başka Bölge Adliye Mahkemesine gönderir. Ancak bozma kararı Bölge Adliye Mahkemesinin esastan reddine ilişkin kararına ise, Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak, kararı veren başka bir ilk derece mahkemesine gönderilir. İlk derece mahkemesi tarafları çağırır ve Yargıtayın kararına karşı durumu açıklar.
Bozma Kararına Uyulması
- Bölge Adliye Mahkemesi veya ilk derece mahkemesi uyma kararı verirse artık bu kararıyla bağlıdır, bu ara kararından dönerek direnemez. Çünkü bozma kararı lehine olan taraf için USULİ MÜKTESEP HAK doğar.
- Bozma kararı usuli nitelikte ise usuli müktesep hak, esasa ilişkin ise usuli müktesep hak da esasa ilişkin olur.
- Bozma kararına uyulduktan sonra yeni bir tahkikat ile iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağını çiğnemeden yeni iddia ve savunmalar ileri sürebilir.
- Bozma kararı dışında kalan hususlarla ilgili icra takibi yapılabilir.
- Hangi konuda bozma kararı verilmişse ilk derece mahkemesi o konuya dikkat edip tekrar tahkikat yapmalı ve karar vermelidir.
- Bozma kararına uyulmasının en önemli sonucu usuli müktesep hak oluşmasıdır.
- Usuli müktesep hak İçtihadı Birleştirme Kararları ile hukukumuza girmiştir.
Reklam
Usuli Müktesep Hakkın İstisnaları
- Yargıtay mahkeme hükmünü görev dışında bir sebeple bozar ve mahkeme bu karara uyarsa, bozma kapsamı dışında kalan görev usuli müktesep hak (UMH) oluşturmaz.
- Hüküm kesinleşmeden yürürlüğe giren ve geçmişe etkili kanun hükmü de istisnadır.
- Yorumsuz olarak, açık, tartışmasız maddi hataya dayanan bozma kararı, sıkı sıkıya bağlı bir hak ise UMH hukuki sonuç doğurmaz.
- Bozma kararından sonra yeni bir İçtihadi Birleştirme Kararı sonuçlanmamış bütün davalara uygulanacağı için UMH istisna teşkil eder.
- Kesin hüküm de UMH istisnasıdır.
- Yargıtay kamu düzenine aykırılığı da UMH istisnası olarak kabul edilmektedir.
- Adil yargılanmanın ihlali de UMH oluşturmamalıdır.
Bozmaya uygun karar verildikten sonra, tekrar kanun yoluna başvurulmak isteniyorsa istinafa değil doğrudan temyize başvurulacaktır. Yargıtayın tekrar bozması durumunda, alt derece ne karar verirse versin inceleme Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca yapılacaktır.
Bozma Kararına Direnilmesi
- Alt derece mahkemesi, bozma kararına uymayarak önceki kararından farklı ve yeni gerçekler öne sürerek direnme kararı verebilir.
- Direnme kararı veren mahkemesi önceki kararını değiştiremez.
- Tarafların her ikisi Yargıtayın bozma kararına uyulmasını isterse mahkeme kararı veremez.
- Direnme kararı nihaidir. Mahkeme davadan elini çeker. Tekrar temyize başvurulursa (önceki sefer temyize başvurmayan taraf yine başvuramaz) inceleme kararı veren dairece yapılır. Direnme kararı uygun görülürse kararını düzeltilir, görmezse dosyayı Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilir. Hukuk Genel Kurulu direnme kararını doğru bulursa onar, bozma kararını doğru bulursa direnme kararını bozar.
- Hukuk Genel Kurulu kararına uymak zorundadır. Direnme kararı verilemez.
Onama Kararı
Yargıtay, alt derece mahkemesi kararını usul ve kanuna uygun bulursa kararı onar. Çoğunlukta gerekçe yazılmamakla beraber matbu bir onama kararı verilir. Kanunda gerekçenin yazılması belirtilmektedir. Temyize kötü niyetle başvuran kişi para cezasına çarptırılır.
Düzelterek Onama Kararı
Hukuka aykırılık söz konusu ise, bozma kararı verilir ve yeniden yargılama yapılmaz. Ancak bazı hatalar yeniden yargılama yapılmaksızın ve tekrar mahkemeye gönderilmeksizin düzelterek onanması mümkün kılınmıştır. Yargıtay hükmü değiştirerek onaylayamaz.
Düzelterek onama üç hususta olur:
Reklam
- Esas yönünden uygun olan ancak uygulamasında hata yapılmış olmasından dolayı başvurulması gerektiği ve yeniden yargılamaya gerek olmadığı durumlarda karar düzelterek onanabilir.
- Tarafların kimlik bilgilerinde hata,yazı, hesap, açık ifade yanlışlıklarında uygulanır.
- Karar uygun olmakla beraber gerekçe doğru bulunmazsa, gerekçe düzeltilir.
Kaynakça
- Baki KURU, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Eylül 2017, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes ve Oğuz Atalay, Medeni Usul Hukuku, Eylül 2017, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
