- Davacının talebi olmadan bir davaya bakılamaz. Bununla birlikte hiç kimse dava açmaya da zorlanamaz.
- Dava hakkı, genel dava şartı olan hukuki yararla sınırlıdır.
- Dava hakkı başkasına zarar vermek amacıyla kullanılamaz.
- Dava hakkı asıl hakka bağlıdır. Asıl haktan ayrı olarak devredilemez ve haktan bağımsız bir şekilde kullanılamaz.
DAVA DİLEKÇESİ
DİLEKÇENİN UNSURLARI
- Mahkeme Adı:Dilekçe davanın açılacağı mahkemeye ithaf edilerek yazılmalıdır. Hem yetkili hem görevli mahkeme belirtilmelidir.
- Tarafların Adı, Soyadı ve Adresleri: Davayı kimin açtığı kime karşı açtığı açıkça belirli olmalıdır.
- Tüzel kişilerde unvan yazılmalıdır.
- Davacı, davalı taraf birden fazla ise hepsinin adını, soy adını yazmalıdır.
- İsimler maddi hatalar hariç olmak üzere sonradan değiştirilemez.
- Davalının adresinin yazılması için davacıya verilen 1 HAFTALIK KESİN SÜRE içinde adres bulunmazsa, mahkeme ilan yoluyla dilekçeyi tebliğ eder.
- İmza: Dilekçenin zorunlu unsurlarından biridir. Eksiklik söz konusu ise 1 HAFTALIK KESİN SÜRE verilir. Süre içinde eksiklik giderilmezse dava açılmamış sayılır.
- Davacının T.C. Kimlik Numarası: Dava dilekçesinde bulunması zorunlu unsurdur.
- Tarafların Kanuni Temsilcilerinin ve Davacı Vekilinin Adı, Soyadı ve Adresleri:Tarafların dava ehliyeti yoksa kanuni temsilci bilgileri dilekçeye yazılmalıdır. Vekil ile temsil varsa vekilin adı, soy adı ve adresi yazılmalıdır. Davalının vekili olsa da dilekçede davalının kendi adresleri yazılmalıdır.
- Dava Konusu: Dilekçede dava konusu açıkça belirtilmelidir. Malvarlığına ilişkin dava söz konusu ise dava konusunun parasal değeri de belirtilmelidir. Bu husus da zorunlu unsurdur. Yazılmamış ise mahkeme tarafından kesin süre verilir. Bu süre içinde de gösterilmezse dilekçe işleme alınmaz. Eksik borç tamamlanmadıkça davaya devam edilmez.Dosya işlemden kaldırılır.
- Davanın Dayandığı Vakıalar:Davacının iddiasının dayandığı bütün vakıalar sıra numarası ile açık bir özet şeklinde belirtilmelidir.
- Mahkeme davacının göstermediği vakıaları kendiliğinden inceleyemez.
- İspat bakımından iddia ileri sürenin bu iddiasını somutlaştırma yükü de bulunmaktır. Somutlaştırma dayandığı vakıalar ile yapılabilir.
- Dayanılan Deliller: İddia edilen her vakıanın hangi delillerle ispat edeceğini dava dilekçesinde açıkça belirtmelidir.
- Davacı elinde bulunan belgelerin asıllarını ve davalı sayısından bir fazla sayıda örneğini dava dilekçesine ekleyerek mahkeme vermelidir.
- Tanık delilin de ise bunun belirtilmesi yeterli olup tanık listesi tanıkların dinlenmesi aşamasında verilebilir.
- Hukuki Sebepler: Davacının bir hukuki sebep göstermesi dava açısından sorun teşkil etmez. Kesin süre verilmesini de gerektiren bir unsur değildir. Hakim eğer gösterilmişse de hukuki sebeplerle de bağlı değildir.
- Talep Sonucu: Davacının asıl talebinin veya faiz, tazminat gibi yan talepleri dilekçeden anlaşılabilir olmalıdır. Davacı faiz talep ediyorsa bunu özellikle belirtmelidir. Hakim re’sen faizin işletilmesine karar veremez. Faizin işlemeye başladığı zaman ve oranı da belirtilmelidir aksi takdirde mahkeme davanın açıldığı tarihten itibaren kanuni faiz işletir.
- Talep sonucunda gösterilen hususlar tek tek karara bağlanır.
- Hakim duruma göre davayı aydınlatma görevi gereği talebin açıklanmasını isteyebilir ancak mevcut olmayan talebin ileri sürülmesi davayı genişletme veya değiştirme yasağı anlamına gelir.
KANUN
Reklam
- MADDE 119-
- (1) Dava dilekçesinde aşağıdaki hususlar bulunur:
- a) Mahkemenin adı.
- b) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri.
- c) Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.
- ç) Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri.
- d) Davanın konusu ve malvarlığı haklarına ilişkin davalarda, dava konusunun değeri.
- e) Davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetleri.
- f) İddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği.
- g) Dayanılan hukuki sebepler.
- ğ) Açık bir şekilde talep sonucu.
- h) Davacının, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzası.
- (2) Birinci fıkranın (a), (d), (e), (f) ve (g) bentleri dışında kalan hususların eksik olması halinde, hakim davacıya eksikliği tamamlaması için bir haftalık kesin süre verir. Bu süre içinde eksikliğin tamamlanmaması halinde dava açılmamış sayılır.
- (1) Dava dilekçesinde aşağıdaki hususlar bulunur:
UNSURLARDA EKSİKLİK
- Aşağıdaki unsurlardaki eksiklik sadece davacının davayı kaybetmesine neden olur.Davanın incelenmesini engellemez.
- Mahkemenin adı,
- Dava konusu ve değeri,
- Vakıalar,
- Deliller,
- Hukuki sebepler.
- Aşağıdaki unsurların eksikliğinde ise 1 HAFTALIK KES İN SÜRE verilir. Süre içinde eksikler tamamlanmazsa dava açılmamış sayılır
- Davacı ve davalının adı, soy adı ve adresi,
- Davacının T.C. kimlik numarası,
- Varsa kanuni temsilci veya vekilin adı, soy adı ve adresi,
- Açık bir şekilde talep sonucu,
- Davacının imzası (varsa kanuni temsilci veya vekili).
- Vakıaları eksik yazan tarafa hakimin süre vermesi tasarruf ilkesine, taraflarca getirilme ilkesine aykırılık oluşturur.
- Eda ve inşai davalarda dilekçede dava konusu şeyin değerinin gösterilmesi zorunlu unsurdur. Bu unsur Harç Kanun’undan kaynaklanmaktadır.
- Harçlar kamu alacağı olduğundan her aşamada mahkeme tarafından re’sen dikkate alınmalıdır, eksiklik giderilmeden yeni işlemler yapılmamalıdır.
DİLEKÇENİN MAHKEMEYE VERİLMESİ
- Dilekçe davalı sayısından bir fazla düzenlenerek ve yazılı deliller eklenerek mahkemeye verilir. Dilekçelerden biri dosyaya diğeri davalıya tebliğ edilir. Ödenmesi gereken harç ve giderler peşin ödenmelidir.
- KANUN/MADDE 121- (1) Dava dilekçesinde gösterilen ve davacının elinde bulunan belgelerin asıllarıyla birlikte harç ve vergiye tabi olmaksızın davalı sayısından bir fazla düzenlenmiş örneklerinin veya sadece örneklerinin dilekçeye eklenerek, mahkemeye verilmesi ve başka yerlerden getirtilecek belge ve dosyalar için de bunların bulunabilmesini sağlayıcı açıklamanın dilekçede yer alması zorunludur.
- Davacı dava sırasında muhtemel yargılama giderleri içinde gider avansı yatırmalıdır.
- Avans Adalet Bakanlığı Tarifesi ile belirlenir. Yatırılan avansın yeterli olmaması durumunda tamamlanması için 2 HAFTALIK KESİN SÜRE verilir.
- KANUN/MADDE 120-
- (1) Davacı, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak
gider avansı tarifesinde belirlenecek olan tutarı, dava açarken mahkeme veznesine yatırmak zorundadır. - (2) Avansın yeterli olmadığının dava sırasında anlaşılması halinde, mahkemece, bu eksikliğin tamamlanması için davacıya iki haftalık kesin süre verilir.
- (1) Davacı, yargılama harçları ile her yıl Adalet Bakanlığınca çıkarılacak
- Dilekçe, tevzi bürosu, ön büro veya yazı işlerine verilir. Harca tabi bir dava ise harç ve gider avansı yatırıldıktan sonra tevzi edilir. İşlem tamamlandıktan sonra dosya gönderildiği mahkemenin esas kaydından numara alır ve sistemde tevzi formu düzenlenir.
- Tevzi formu, dava ve işlerin mahkemeye gönderildiğini gösteren davacıya verilen alındı belgesidir.
- E . 2016 / 145 : E harfi esas, 2016 yıl ve 145’de sıra numarasıdır.
- K . 2017 / 1100 : K harfi karar, 2017 yıl ve 1100 sıra numarasıdır.
- Mahkemedeki dilekçe gecikmeden davalıya tebliğ edilir ve davalının 2 HAFTA içinde cevap verebileceği belirtilir.
- KANUN/MADDE 122- (1) Dava dilekçesi, mahkeme tarafından davalıya tebliğ edilir. Davalının iki hafta içinde davaya cevap verebileceği tebliğ zarfında gösterilir.
- Dilekçenin davalıya tebliği zorunludur. Ancak üç istisnai halde tebliğ etmekten kaçınılabilir:
- Yerel mahkemede açılması gereken dava Bölge Adliye Mahkemesi veya Yargıtay’da açılmışsa,
- Gerekli harç ve gider avansı yatırılmamışsa,
- Mahkeme yargı yetkisine sahip değilse.
- Dava şartlarının yokluğundan dolayı tebliğden kaçınılamaz. Bu eksiklikler hakkında mahkeme kararı gerekir. Mahkeme karar vermeden önce karşı tarafında görüşü alınmalı ve bilgilendirilmelidir.
DAVANIN AÇILMASI
- Kural olarak dava dilekçesinin kaydedildiği an dava açılmış sayılır.
- Dava adli tatillerde dahil olmak üzere her zaman açılabilir.
- Dava harca tabi ise harç ve gider avansı, harca tabi değilse gider avansı yatırıldıktan sonra tevzi edilir. Tevzi edilerek kaydedildiği tarihte dava açılmış sayılır.
- KANUN/MADDE 118-
- (1) Dava, dava dilekçesinin kaydedildiği tarihte açılmış sayılır. Dava dilekçesine davalı sayısı kadar örnek eklenir.
- (2) Dava dilekçesinin kaydına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikte belirlenir.
DAVANIN AÇILMASININ SONUÇLARI
- Dava geçerli şekilde açılmamış ya da açıldıktan sonra açılmamış sayılma durumu söz konusuysa davanın açılmasına bağlanan hukuki sonuçlar ortaya çıkmayacaktır.
- Davanın açılmasının hukuki sonuçları maddi hukuk bakımından ve usul hukuku bakımından olarak iki ana başlık altında sınıflandırılabilir.
Maddi Hukuk Bakımından
- Zaman Aşımının ve Hak Düşürücü Sürenin Korunması: Davanın açılması ile alacak veya hak için söz konusu olan zaman aşımı kesilir. Menfi tespit davası zaman aşımını kesmez, müspet tespit davası keser.
- Davanın görevsizlik, yetkisizlik, kanuni noksanlık gibi durumlarda açılmamış sayılacağı durumlarda zaman aşımı dolmuşsa eğer davacıya 60 GÜN ek süre verilir.
- Altmış günlük süre görevsizlik, yetkisizlik kararında kanun yoluna başvurulmuşsa ret kararının tebliğinden itibaren 2 HAFTA geçtikten sonra başlar. Kanun yoluna başvurulmamış ise kanun yoluna başvurma süresinin bitiminden itibaren başlar.
- Davanın açılması ile hak düşürücü süreler korunmuş olur.
- Şahsa Bağlı Hakların Malvarlığı Haklarına Dönüşmesi:Kural olarak hakkın sahibi dava açmadan ölürse, külli halefi olan mirasçılarının onun hakkına dayanarak dava açması mümkün değildir. Hak sahibi dava açtıktan sonra ölürse mirasçılar davaya devam eder.
- İyi Niyetin Ortadan Kalkması: Davalı, dava açılmadan önce iyi niyetli ise, davanın açılması ile iyi niyet kötü niyete dönüşür. Kural olarak dava dilekçesinin tebliği ile oluşur.
- Davalının Temerrüde Düşmesi:İhtar gerekmediği haller dışında kural olarak borçlu, alacaklının ihtarı ile mütemerrit olur. Dilekçenin tebliği ihtar niteliği de taşır.
Reklam
Usul Hukuku Bakımından
- Mahkemenin Davayı İnceleme Zorunluluğu: Dava dilekçesi ile mahkeme davayı incelemek ve karar vermek zorundadır.
- Derdestlik: Dava açılması ile derdestlik ortaya çıkar. Tarafları, konusu, sebebi aynı olan bir dava devam ederken yenisi açılırsa ikinci dava dava şartı eksikliğinden reddedilir. Derdestliğin olması için açılmış ve halen devam etmekte olan iki dava bulunmalıdır.
- İhtiyati Tedbirin ve İhtiyati Haczin Korunması: Dava açmadan önce davacı hakkını korumak için ihtiyati tedbir talep edebilir.İhtiyati tedbir kararı üzerine davacı 2 HAFTA içinde esas davasını açmalı ve açtığına dair belgeyi tedbir kararı veren memura ibraz etmelidir. Aksi halde tedbir kendiliğinden kalkar. İhtiyati hacizde ise karardan sonra 7 GÜN içinde asıl dava açılmalıdır.
- Davayı Geri Alma Yasağı: Davalının açık rızası olmadan davacı davayı geri alamaz.
- Davacı davasını takip etmeyerek dosyanın işlemden kaldırılmasını sağlayabilir. Hem davalı hem davacı duruşmaya katılmaz veya davalı gelip de devam etmek istemediğini bildirirse dosya işlemden kaldırılır. Davacı belirli süre sonra davayı yenileyerek veya daha sonra tekrar açarak takip edebilir.
- Davacı açtığı davadan feragat ederse bu hakka dayanarak tekrar dava açamaz.
- Davasını geri alan davacı, feragat etmemekle ilerde tekrar dava açabilme hakkını saklı tutarak şimdilik davayı takipten geri almaktadır. Davayı geri almak davalının rızasına bağlıdır.
- Davanın geri alınması zımnen mümkün olmaz. Davacı geri alma iradesini mahkemeye bildirir ve davalının da açık rızası ile dava geri alınmış olur. Uygulamada genelde davayı atiye almak, bırakmak şeklinden ifade edilir.
- KANUN/ MADDE 123- (1) Davacı, hüküm kesinleşinceye kadar, ancak davalının açık rızası ile davasını geri alabilir.
