Kavram
- Miras bırakanın ölümünden sonra hüküm doğuracak emirleri içeren hukuki işlemlerdir.
- Miras bırakan sağ olduğu sürece hukuki işlem sonuç doğurmaz. Geleceğe yönelik hukuki işlemlerdir.
- NOT: Bundan sonraki satırlarda ölüme bağlı tasarruf ifadesi ÖBT olarak kısaltılarak kullanılmıştır.
- Doktrin ve uygulamada bir hukuki işlemin ÖBT sayılması için:
- Hukuki işlemin asıl unsuru ölüme bağlı olması olmalıdır.
- Lehine tasarruf edilen kişi, miras bırakan öldüğünde sağ olmalıdır.
- Hukuki işlem miras bırakanı sağlığından bağlamamalıdır.
- Miras bırakanın yaptığı kazandırmalar terekesinden çıkmalıdır.
- Lehine tasarruf yapılan, gerçek anlamda beklenen haktan yoksun olmalıdır.
- Miras bırakan sağ olduğu sürece işlem gerçekleşmemelidir.
- Bir işlemin ÖBT mi yoksa sağlararası işlem mi olduğu anlaşılamıyorsa favor negotti (işlem lehine yorum) gereği sağlararası işlem olduğu kabul edilmelidir. (Yargıtay)
- Türk hukukunda ölüme bağlı tasarruflar iki anlamda kullanılır. Birincisi şekli anlamda ölüme bağlı tasarruflar; ikincisi maddi anlamda ölüme bağlı tasarruflardır.
Şekli Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar
- Şekli anlamda ölüme bağlı tasarruftan anlaşılması gereken, miras hukukunda bir hukuki işlem yaparken uyulması gereken şekil şartlarını ifade eder.
- Miras bırakanın iradesini açıklarken uyması gereken şekil kuralları şekli anlamda ölüme bağlı tasarrufların içeriğini oluşturur.
- Miras hukukunda miras bırakan iradesini iki şekilde açıklayabilir. Bunlar:
- Vasiyetname: Miras bırakanın yaptığı tek taraflı ölüme bağlı tasarruflardır.
- Miras Sözleşmesi: İki taraflı sözleşme şeklinde yapılabilir. Tek tarafın istisnalar hariç sözleşmeden dönmesi mümkün değildir.
Maddi Anlamda Ölüme Bağlı Tasarruflar
- Ölüme bağlı tasarrufların içeriği bakımından ifade ettiği anlamdır.
- Miras bırakanın yaptığı şekli anlamda ölüme bağlı tasarrufun, miras bırakanın arzuları, istekleri veya emirlerini içeren kısmı maddi anlamda ölüme bağlı tasarrufun içeriğini teşkil eder.
- Mirasçı atanması, vasiyeti yerine getirme görevlisi atanması gibi işlemler maddi anlamda ölüme bağlı tasarruftur.
Reklam
Ehliyet
Vasiyetname
- Vasiyetname yaparken aranan ehliyet koşulları Madde 502’de belirtilmiştir.
- Madde 502- Vasiyet yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve on beş yaşını doldurmuş olmak gerekir.
- Madde içeriğinde de belirtildiği gibi vasiyetname yapabilmek için; ayırt etme gücü ve 15 yaş şartının sağlanması gerekir.
- Ayırt etme gücü: Vasiyetname yapıldığı anda kişinin ayırt etme gücü bulunmalıdır. Vasiyetname yapılırken ayırt etme gücüne sahip olmayan kişinin yaptığı vasiyetname geçerli olmaz.
- Vasiyetname yapan kişi sonradan ayırt etme gücünü elde etse dahi geçersiz vasiyetname geçerli hale gelmez.
- On Beş Yaş: On beş yaşını doldurmuş herkes vasiyetname yapabilir.
- NOT: Vasiyetname yapabilmek için kısıtlı olmamak şartı aranmamıştır. Aynı zamanda kişinin ergin olması koşulu da aranmamaktadır.
- Birlikte Vasiyetname: Birden fazla kişinin, aynı anda, aynı belge üzerinde arzularını açıklaması ile oluşturulan vasiyetnamelerdir. Vasiyetname içindeki tasarruflar bağımsızdır ancak belge ortaktır. Türk hukukunda birlikte vasiyetnameler geçersiz kabul edilir.
- Karşılıklı Vasiyetname: Vasiyetçilerin birbirlerine karşı vasiyette bulunmasıyla oluşturdukları vasiyetnamelerdir. Vasiyetname içindeki tasarruflar birbiri ile bağlantılıdır. Türk hukukunda vasiyetnamenin geçerli olması gereken şartları taşıyorsa karşılıklı vasiyetname de geçerlidir.
- Birbirine Bağlı Vasiyetname: Birbirine bağlı vasiyetnameler karşılıklı olmak zorunda değildir. Ancak birinin geçerliliği diğerinin geçerliliğine bağlıdır. Türk hukukunda belirtilen geçerlilik şartlarını taşıyorsa birbirine bağlı vasiyetnamelerde geçerlidir.
Miras Sözleşmeleri
- Miras sözleşmeleri, tarafları bağlayıcı nitelikte ölüme bağlı tasarruflardır.
- Miras sözleşmesinin geçerli olması için tarafların tam fiil ehliyetine sahip olması gerekir.
- Madde 503- Miras sözleşmesi yapabilmek için ayırt etme gücüne sahip ve ergin olmak, kısıtlı bulunmamak gerekir
- Tam ehliyetsiz kişiler ile sınırlı ehliyetsiz kişiler temsilci onay verse bile miras sözleşmesi yapamazlar.
- Miras sözleşmesi ile ölüme bağlı tasarrufta bulunan kişi tam fiil ehliyetine sahip olmalıdır. Ancak sözleşmede ölüme bağlı tasarrufta bulunmayan taraf genel ehliyet kurallarına tabidir.
- Tasarrufta bulunan vesayet altındaysa sulh ve asliye hukuk mahkemesinin onayı gerekir.
- Sınırlı ehliyetsiz ivaz borcu yüklenmiyorsa temsilci onayı olmadan da yapabilir. Vesayette aranan mahkeme onayı velayette aranmaz.
- Yasal temsilci ile sınırlı ehliyetsiz miras sözleşmesi yapıyorsa, sınırlı ehliyetsize kayyım atanır.
