Keşif
- Mahkemenin kişiler veya nesneler üzerinde doğrudan duyu organlarıyla bilgi sahibi olmak için keşif deliline dayanılabilir.
- Keşif kararı, mahkemece, sözlü yargılamaya kadar taraflardan birinin talebi üzerine veya resen alınır.
- Keşif, davaya bakan mahkeme tarafından gerçekleştirilir.
- Mahkemenin yargı çevresi dışındaki hallerde istinabe suretiyle keşif yapılabilir.
- Büyükşehir belediyesi sınırları içinde ise davaya bakan mahkeme tarafından keşif icra edilebilir.
| MADDE 288–Hâkim, uyuşmazlık konusu hakkında bizzat duyu organları yardımıyla bulunduğu yerde veya mahkemede inceleme yaparak bilgi sahibi olmak amacıyla keşif yapılmasına karar verebilir. Hâkim gerektiğinde bilirkişi yardımına başvurur. Keşif kararı, mahkemece, sözlü yargılamaya kadar taraflardan birinin talebi üzerine veya resen alınır. MADDE 289 –Keşif, davaya bakan mahkemece icra edilir. Keşif konusu, mahkemenin yargı çevresi dışında ise inceleme istinabe suretiyle yapılır. Keşif konusu, büyükşehir belediye sınırları içerisinde ise inceleme, davaya bakan mahkeme tarafından da yerine getirilebilir. |
Uygulanması
- Keşif yeri ve zamanı mahkeme tarafından belirlenir. Gerektiğinde bilirkişi yardımına da başvurulabilir. Ancak mahkeme üyeleri olmadan sadece bilirkişi tarafından keşif gerçekleştirilemez.
- Keşif sırasında tanıkta dinlenebilir.
- Keşif sırasında taraflar hazır bulunabilir ve yokluklarında da keşif yapılabilir.
- Keşifle ilgili olarak işlemler ve beyanları içeren tutanak düzenlenir. Tutanağa hakimin gözlemleri de yazılır. Plan, çizim, fotoğraf gibi belgeler de tutanağa eklenir.
- Mahkeme gerektiğinde olayın nasıl gerçekleştiğine yönelik temsili uygulama da yaptırabilir.
Reklam
| MADDE 290 – Keşfin yeri, kapsamı ve zamanı mahkeme tarafından tespit edilir. Keşif, taraflar hazır iseler huzurlarında, aksi takdirde yokluklarında yapılır. Mahkeme keşif sırasında tanık ve bilirkişi dinleyebilir. Keşif sırasında, yapılan tüm işlemler ve beyanları içeren bir tutanak düzenlenir. Tutanağa, hâkimin keşif konusu ve mahalliyle ilgili gözlemleri de yazılır. Plan, çizim, fotoğraf gibi belgeler de tutanağa eklenir. Mahkeme, bir olayın nasıl geçmiş olabileceğini tespit için temsili uygulama da yaptırabilir. |
Katlanma Yükümlülüğü
- Taraflar ve üçüncü kişiler keşif kararına uymak zorundadır. Aynı şekilde keşfi engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar.
- Keşif anında ispat gücü kendisine düşen taraf keşfe karşı koyuyorsa delilden vazgeçmiş sayılır; diğer taraf karşı koyuyorsa iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Ancak hakim duruma göre hükmü uygulamayabilir.
- Keşif üçüncü kişi içinde uygun bir zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye de bildirilir. Gecikmesinde sakınca olan hallerde bildirim yapılmadan da keşif yapılabilir.
- Üçüncü kişinin keşfe karşı koyması halinde disiplin para cezasına mahkum edilebilir. Gerektiğinde üçüncü kişiye zor kullanılması kararı verilebilir.
- Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak da keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir.
| MADDE 291 –Taraflar ve üç üncü kişiler keşif kararının gereğine uymak ve engelleyici tutum ve davranışlardan kaçınmak zorundadırlar. Keşif yapılmasına taraflardan birinin karşı koyması hâlinde, o kimse ispat yükü kendisine düşen taraf ise bu delilden vazgeçmiş; diğer taraf ise iddia edilen vakıayı kabul etmiş sayılır. Şu kadar ki, hâkim duruma ve karşı koyma sebebine göre bu hükmü uygulamayabilir. Keşif, üçüncü kişi için uygun olan zamanda yapılır. Keşif zamanı ve yeri üçüncü kişiye bildirilir. Gecikmesinde zarar umulan hâllerde bildirim yapılmaksızın keşif icra edilir. Keşfe karşı koyma hâlinde hâkim, üçüncü kişiyi karşı koymanın sebep olduğu giderlere ve beşyüz Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar disiplin para cezasına mahkûm eder; gerektiğinde zor kullanılmasına karar verebilir. Ancak, üçüncü kişi tanıklıktan çekinme sebeplerine dayanarak keşfe katlanma yükümlülüğünden kaçınabilir. |
Soybağı Tespiti İçin Zorunluluk Hali
- Herkes, uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu olan ve bilimsel verilere uygun olarak, sağlık bakımından tehlike oluşturmamak şartıyla, soy bağının araştırılması amacıyla kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır.
- Haklı sebep olmaksızın zorunluluğa uyulmaması halinde, hakim zor kullanılarak incelemenin yapılmasına karar verir.
- Üçüncü kişiler tanıklıktan çekinme nedenlerine dayanarak bundan kaçınamaz.
| MADDE 292 – Uyuşmazlığın çözümü bakımından zorunlu ve bilimsel verilere uygun olmak, ayrıca sağlık yönünden bir tehlike oluşturmamak şartıyla, herkes, soybağının tespiti amacıyla vücudundan kan veya doku alınmasına katlanmak zorundadır. Haklı bir sebep olmaksızın bu zorunluluğa uyulmaması hâlinde, hâkim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına karar verir. Üçüncü kişi tanıklıktan çekinme hakkı bulunduğunu ileri sürerek bu yükümlülükten kaçınamaz. |
Uzman Görüşü
- Tarafların, dava konusuyla ilgili olarak bilimsel mütalaa almasıdır.
- Uzman görüşüne başvurulması amacıyla ayrıca süre istenemez.
- Hakim, talep üzerine veya resen uzman kişiyi davet ederek dinleyebilir, taraflar ve hakim uzmana soru sorabilir.
- Uzman kişi çağrıldığı duruşmaya sebepsiz olarak gelmezse, hazırladığı rapor mahkeme tarafından değerlendirmeye alınmaz.
- Uzman görüşü için yapılan giderler diğer taraftan veya mahkemeden talep edilemez, yargılama giderlerine dahil edilemez.
Reklam
| MADDE 293 –Taraflar, dava konusu olayla ilgili olarak, uzmanından bilimsel mütalaa alabilirler. Sadece bu nedenle ayrıca süre istenemez. Hâkim, talep üzerine veya resen, kendisinden rapor alınan uzman kişinin davet edilerek dinlenilmesine karar verebilir. Uzman kişinin çağrıldığı duruşmada hâkim ve taraflar gerekli soruları sorabilir. Uzman kişi çağrıldığı duruşmaya geçerli bir özrü olmadan gelmezse, hazırlamış olduğu rapor mahkemece değerlendirmeye tabi tutulmaz. |
