İflasın Müflis Bakımından Hukuki Sonuçları

İflasın Müflis Bakımından Sonuçları

• İflas kararı ile birlikte borçlu müflis sıfatını alır. İflasın açılmasıyla birlikte müflisin hacze kabil tüm malları ve hakları masayı teşkil eder.
• Haczi kabil olmayan mallar ile kısmen haczedilebilen mallardan da hacze kabil olmayan kısımları masaya girmezler. Ayni şekilde müflisin şahsi çalışması ile kazanılan mal ve haklar masaya girmez.
• İflasın kapanmasına kadar müflise geçecek mallar ve haklar emek harcamaksızın kazanılmışsa yine masaya geçer.
  • Madde 184 – İflas açıldığı zamanda müflisin haczi kabil bütün malları hangi yerde bulunursa bulunsun bir masa teşkil eder ve alacakların ödenmesine tahsis olunur. İflasın kapanmasına kadar müflisin uhdesine geçen mallar masaya girer. Müflis namına gelen mektuplar iflas idaresi tarafından açılır ve sair mevrudelerin de masaya gönderilmesi posta idaresine bildirilir.
• İflas alacağı, iflasın açıldığı andaki müflis borçlarıdır. Bu borçlar, alacaklıları tarafından masaya yazdırılıp istenebilir.
• İflas masasının oluşturulmasından sonra tasfiyenin sonuna kadar iflas masasının işlemlerinden dolayı olan borçlar, iflas alacaklarından önce ödenen masa borçlarıdır.

Rehinli Mallar

• İflas açıldıktan sonra müflis masaya giren mal ve haklar üzerinde rehin tesis edemez.  Rehin tesis edilmiş olsa dahi bu rehin, iflas alacaklılarına karşı hüküm ifade etmez.
  • Madde 191/1 – Borçlunun iflas açıldıktan sonra masaya ait mallar üzerinde her türlü tasarrufu alacaklılara karşı hükümsüzdür.
• Üzerinde rehin hakkı tesis edilen, üçüncü kişiye ait mallar iflas halinde masaya girmez.
• İflasın açılması ile rehinli taşınırlar ile teminat altına alınmış alacaklar muaccel hale gelir. Ancak taşınmaz rehni ile teminat alınmış alacaklar muaccel hale gelmez.
  • Madde 195/1 – Borçlunun gayri taşınır mallarının rehni suretiyle temin edilmiş olan alacaklar müstesna olmak üzere iflasın açılması müflisin borçlarını muaccel kılar.
• Rehin hakkı olan alacaklı, takip başlatmamış ise iflasın açılmasıyla rehinli malda masaya dahil olur. Buna rağmen rehinli alacaklının rüçhanı yine korunur. Rehin hakkı sahibi dilerse iflastan sonra da masaya karşı takibe girişebilir.  
  • Madde 185 – Üzerinde rehin bulunan mallar rehin sahibi alacaklının rüçhan hakkı mahfuz kalmak suretiyle masaya girer ve iflas idaresi tarafından en yakın ve münasip zamanda paraya çevrilip muhafaza ve satış masrafları çıkarıldıktan sonra rehinli alacaklıya hakkı verilir. Ancak, rehin sahibi alacaklı, istediği takdirde iflâstan sonra da masaya karşı rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip yapabilir.
• NOT: Adi tasfiye kararının ilanından itibaren 1 AY içinde taşınır üzerindeki rehin saklı kalmak üzere iflas dairesine tevdi edilmesi gerekir. Aksi takdirde mal üzerindeki rüçhan hakkı kaybedilebilir. (Madde 219)
• Masaya giren rehinli mallar, iflas idaresi tarafından en yakın ve uygun zamanda paraya çevrilir. Paraya çevrilen malın bedelinden masraflar çıkarıldıktan sonra alacak ödenir ve artan kısım masaya girer. Rehin mal bedeli alacağı karşılamazsa, karşılanmayan kısımda normal alacak gibi masaya kaydedilir.
• Rehnin, alacağı karşılamayacağı borca rayici ile anlaşılıyorsa alacaklı, malın satılmasını istemeyerek malı geçici olarak masadan çıkarabilir. Alacak sahibinin şikayet hakkı vardır.
  • Madde 185/2-3 – Rehinin kıymeti rehinle temin edilen alacağa kafi gelmeyeceği borsa rayiciyle tahakkuk eder ve mürtehin rehnin satılmasını istemezse rehin, masadan muvakkaten çıkarılır. Rehinli alacak sahibi bu işlere ait muamelelerden dolayı icra mahkemesine şikayet hakkını haizdir.
• Masa hakkında faydalı olmayan mühürlü yerler, rehin olmasa dahi, ilk alacaklılar toplantısı kararı ile idare tarafından satılabilir.
  • Madde 185/4 – 210 uncu maddenin birinci fıkrası uyarınca masa hakkında faydalı olmayacağı anlaşıldığı için kapatılıp mühürlenen yerlerin, üzerinde rehin bulunmasa dahi, ilk alacaklılar toplanması tarafından da uygun bulunması hâlinde iflâs idaresince derhâl satışı yapılır.
• Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip devam ederken iflas açılmış ise, iflasın takibe etkisi olmamakla birlikte takip artık iflas idaresine karşı yürür. Alacaktan artan miktar masaya girer. Malın bedeli alacağı karşılamıyorsa eksik kalan miktar adi alacak olarak kaydedilir.
• Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip devam ederken iflas açılmışsa alacaklı dilerse rehinli malı masaya verip paraya çevrilmesini isteyebilir.
  • Madde 193/4 –Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla yapılan takiplere iflastan sonra da takip alacaklıları tarafından iflas masasına karşı devam edilir ve satış bedeli 151 inci maddeye göre rehinli alacaklılara paylaştırılır. Artan kısım iflas masasına intikal eder. Şu kadar ki, takip alacaklısı, iflastan önce başlamış olduğu rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takipten vazgeçerek, rehnin 185 inci maddeye göre satılmasını isteyebilir.
• Üçüncü kişinin, borçlunun borcunu teminat altına almak için malını rehin ve ipotek ettirmiş olması halinde müflis borçtan şahsen sorumlu ise alacaklı alacağını adi alacak olarak yazdırır.
• Alacağı, üçüncü kişi tarafından teminat altına alınmış olan alacaklı, rehinsiz alacaklı gibi masadan alacağını alır. Kalan alacak kesimi için rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip ile rehinli mal satılıp kalan alacak alınır.
• Alacaklı hem masaya alacağı yazdırıp hem de takip yapabilir. Hangisi daha önce sonuçlanırsa ona göre alacaklı alacağını alır. Eksik kalan kısım olursa diğer yolun sonuçlanması beklenir.
• Takip sonucu alacağın tamamını aldığı takdirde iflas masasındaki alacağı için ayrılan pay, diğer alacaklılara verilmeyip, alacaklının haklarına halef olan rehinli mal sahibi üçüncü kişiye verilir.
• Rehinli mal bir kısmı müflise bir kısmı üçüncü kişiye aitse bu durumda müflise ait kısım masaya girecektir. Alacaklı, üçüncü kişilerle birlikte masaya karşı takip yapabilir.
• Üçüncü kişinin borcunu temin için, müflisin iflas etmeden önce verdiği rehinlerde masaya girer. Rehin alacaklısı, iflas idaresinden rehnin paraya çevrilmesini isteyebilir. Rehnin satış bedeli alacağı karşılamazsa, alacaklı artık kalan kısmı adi alacak olarak kaydettiremez. Rehin alacaklısının alacağını ödeyen masa, ödediği miktar kadar alacaklının haklarına halef olur ve üçüncü kişiden rehin alacaklısına ödenen parayı talep eder.
• Asıl borçlu ile rehin maliki aynı zamanda iflas etmişse, rehin alacaklısı her iki masaya alacağını rüçhanlı olarak yazdırır. Asıl borçlu hakkındaki iflas kapandıktan sonra rehin maliki üçüncü kişinin iflas etmiş olması halinde de madde 204 uygulanır.

Hacizli Mallar

• İhtiyaten haczedilmiş mallar, geçici hacizli mallar ile iflas açıldığı anki paraya çevrilmemiş hacizli mallar masaya girer. Alacaklılar da alacaklarını kaydettirir.
  • Madde 186- İhtiyaten haczedilmiş mallarla iflas açıldığı zaman paraya çevrilmemiş mahcuz mallar masaya girer.
• Haczedilen şey para ise masaya girmeksizin haciz alacaklılarına paylaştırılır.
  • Madde 186/2 – İflasın açılmasından evvel paraya çevrilmiş bulunan mahcuz malların bedeli, 138 ila 144’üncü maddeler hükümlerine göre haciz koyduran alacaklılara paylaştırılır. Artan kısım iflas masasına intikal eder.
• İstihkak davası sonucu malın borçluya ait olduğu kesinleşmiş ise bu malda masaya girer ve buna karşı artık üçüncü kişi tekrar istihkak iddiasını sürdüremez.
• Üçüncü kişi istihkak iddiasını ispatlamış ve malı hacizden kurtarmış ise o mal masaya da girmez. Ancak mal masanın elinde ise, idare üçüncü kişiye davasını açması için 7 GÜN süresi verir, mal üçüncü kişi elinde ise bu sefer iflas idaresi davayı açabilir.
• Müflisin alacaklılarının haczettirdiği mallarda masaya girer ve bedeli alacakları karşılar.
• Hacizli mallara ilişkin takipler iflasın açılmasıyla durur ve iflasın kesinleşmesi ile düşer.
• Masaya giren hacizli mal iflastan sonra satılamaz, satışı geçersizdir, süresiz şikayet sebebidir.
• İflas açıldıktan sonra yapılan takip işlemlerinin geçersizliği idare ve mahkeme tarafından kendiliğinden gözetilmelidir.
• Hacze konulmuş mal iflasın açılmasından önce paraya çevrilmiş ise alacaklı alacağını alır. İştirak söz konusu ise bedel alacaklılar arasında paylaştırılır, artan para masaya girer.
• İflas açılmadan önce elde edilen bedel alacağı karşılamıyorsa icra müdür kendiliğinden aciz vesikası düzenler ve alacaklıya verir. Bununla alacağını masaya yazdırabilir.
• İflasın açılmasından önce paraya çevrilmiş olup olmadığı belirlenirken, açık artırmada ile satışta iflastan önce ihale tamamlanmış olmalıdır. Pazarlıkla satışta ise iflastan önce pazarlıkla satış akdi yapılmış olmalıdır.

İptal Davası Açma

• İflasın açılmasıyla birlikte masanın malvarlığını azaltan tasarrufların geçersiz olduğunu ileri sürmek için iptal davası açma hakkı masanın temsilcisi olan iflas idaresinindir. Tasarrufların iptalini masa adına iflas idaresi yapar.  
  • Madde 187 – 201 inci madde ile 277’den 284 üncüye kadar olan maddeler mucibince iptal davasına mevzu olabilecek bütün şeylerin masaya intikali için iflas idaresi lazım gelen davaları açar.
• Alacaklılar toplantısında bu hak bir alacaklıya devredilebilir. Alacaklı davayı kazanırsa bedelden öncelikle masraflar çıkarılır ve kendi alacağını alır. Artan masaya kalır.

Masadan Çıkarılabilecek Mallar ve Haklar

• Masaya sadece müflisin kendisine ait mal ve hakları girer. Başkasına ait olan malların masadan çıkarılması gerekir. Üçüncü kişi masadaki bir mal üzerinde hak iddia ederse iflas idaresine başvurmalıdır. Burada sonuç alamazsa icra mahkemesine istihkak davası açabilir.
• İflas açılmadan önce, müflise sadece bedelini tahsil etmek için hamile veya emre yazılı senet devretmiş olan kişi, senedini masadan geri isteyebilir. Senet borçluya tahsil cirosu ile devredilmişse ve bunu ispat ederse senedini geri isteyebilir.
  • Madde 188 – Sırf bedelini tahsil etmek için yahut tayin edilen ilerdeki bir tediyeye karşılık olarak müflise devredilmiş olan hamiline veya emre muharrer senetleri devredenler geriye isteyebilir.
• İleri tarihteki ödeme için verilen hamiline veya emre yazılı senedi devretmiş olanlarda, borçlunun iflasından sonra ancak geri isteyebilir. Borçlu iflastan önce bunları tahsil etmiş veya devretmişse artık sadece senet alacağı masaya kaydedilir alacak masadan alınabilir.
• Müflis başkasına ait malı satıp da bedelini iflastan önce tahsil etmemişse, mal sahibi, masrafların masaya ödenmesi karşılığında malı satın alan kişiden bedeli ile kendisine temlik edilmesini veya bedel masaya ödenmiş ise kendisine verilmesini isteyebilir.
  • Madde 189 – Müflis başkasına ait bir malı satıp da iflasın açılmasından evvel parasını almamış ise mal sahibi, bu mal için yapılan masrafların masaya tesviyesi mukabilinde alıcıda olan alacağın kendisine temlikini yahut satılan şeyin bedeli masaya ödenmiş ise bu bedelin kendisine verilmesini isteyebilir.
• Üçüncü kişiye ait olan mal masadan çıkarılacağı gibi üçüncü kişiye ait satış bedeli de verilmelidir.
• Müflis iflas açılmadan önce üçüncü kişinin malını satmış fakat üçüncü kişiye bedeli vermeden iflas etmişse artık bu durum uygulanmaz. Üçüncü kişi bu bedeli masaya kaydettirebilir.
• Müflis satıldığı halde, iflas açılmadan önce eline geçmemiş mallar, masa tarafından bedeli verilmiş olmadıkça, satıcısı tarafından geri alınabilir. Ancak bunun gerçekleşmesi için madde 190’da belirtilen bazı koşulların varlığı gereklidir. Buna göre;
  • Satış, gönderilerek yapılmış olmalıdır. Satıcı ve müflis farklı yerlerde olmalıdır.
  • Mal, müflisin eline geçmemiş olmalıdır.
  • Satış bedelinin tamamı ödenmiş olmalıdır.
  • Müflis, emtiayı temsil eden senetlerle, iflastan önce, malı iyi niyetli üçüncü kişiye satmış veya rehnetmiş olmalıdır.
  • Masa, satış bedelini ödeyerek sözleşmeye girmeye karar vermemiş olmalıdır.
• Bu durum söz konusu olmuşsa, iflas idaresi, masa menfaati gereği sözleşmeye dahil olup malın masa kalıp bedelinin satıcıya ödenmesini sağlayabilir. Sözleşmeye katılması ile satış bedeli masa borcu olur.
  • Madde 190/1 – Satıldığı ve gönderildiği halde iflasına hükmolunmazdan evvel müflisin eline geçmeyen mallar için masa tarafından bedeli verilmiş olmadıkça satıcı istirdat iddiasında bulunabilir.
• Tasarrufa konu olmuş mal satıcı tarafından geri alınmayabilir. Bu durumda da;
  • İflas açılmadan önce mallar satılıp gönderilmiş olmalı.
  • Mallar eline geçmeden önce iflasa karar verilmiş olmalı.
  • Gönderilen malları temsilen emtia senedi düzenlenip müflisin eline geçmiş olmalıdır.
  • Müflis, iflas kararından önce emtia senediyle malları üçüncü kişiye satmış veya rehnetmiş olmalıdır.
  • Müflisin sattığı malları alan üçüncü kişi iyi niyetli olmalıdır.
• Satıcı, malı alıcıya temsil etmiş ise, sözleşmeyi fesih ve geri alma hakkını saklı tutmuş olsa dahi iflastan sonra sözleşmeyi feshedip malı geri alamaz. Malın bedelini masaya kaydettirir.
  • Madde 190/2 – Bu mallar iflasın ilanından evvel taşıma senedi, konişmento, makbuz senedi, varant gibi emtiayı temsil eden bir senetle iyi niyet sahibi üçüncü bir şahsa satılmış veya rehnedilmiş olurlarsa artık geri alınamazlar.

Masa Malları Üzerindeki Tasarruf Yetkisi

• Müflisin masa malları üzerindeki tasarruf yetkisi iflasın açılmasıyla sınırlanır. Müflisin masaya giren mallar ve haklar üzerindeki azaltıcı tasarruf işlemleri iflas alacaklılarına karşı hükümsüzdür. Hükümsüzlüğü iflas idaresi ileri sürebilir. Ancak üçüncü kişi bu hükümsüzlüğü ileri süremez.
  • Madde 191/1 – Borçlunun iflas açıldıktan sonra masaya ait mallar üzerinde her türlü tasarrufu alacaklılara karşı hükümsüzdür.
• Tasarrufun hükümsüzlüğü ileri sürüldüğü takdirde üçüncü kişi bedeli geri istiyorsa ve müflis bedeli masaya kaydettirmişse, bu bedel artık sebepsiz zenginleşme olarak kabul edileceğinden alıcıya geri verilmesi gerekir.
• Müflis iflas açıldıktan sonra artık borçlarını ödeyemez ve ödeme kabul edemez. Bunları masaya kaydettirmelidir Müflis ödeme yapanların borçları, iflas masasında mevcut ise borcundan kurtulur. Müflis parayı harcamışsa masaya karşı bu ödeme geçersiz olur ve masaya tekrar ödeme yapılması gerekir. İflasın ilanından önce, ödeme yapanlar iyi niyetli iseler borçlarından kurtulurlar.
  • Madde 192 – İflasın açılmasından sonra müflis hiçbir ödeme kabul edemez. Müflise ödemede bulunan kimse müflisin alacaklılarına karşı ancak masaya giren para veya kıymet nispetinde borcundan kurtulur. Bununla beraber iflasın ilanından evvel müflise ödemede bulunan borçlu iflastan haberi yoksa borcundan kurtulur.
• Müflisin yapacağı ödemenin geçerli olması için öncelikle, iflas açılmadan önce vadesinde ödeme yapılmış olmalıdır. Bununla birlikte ödeme yapılan kişi iyi niyetli olmalıdır.  Müflisin iflas ettiğini bilmemelidir. Ödeme reddedilmiş ise üçüncü kişi artık rücu hakkını kullanmalıdır.
  • Madde 191/2 – İflas açılmadan evvel borçlu tarafından imza edilmiş emre muharrer bir senet veya üzerine keşide olunmuş bir poliçe iflasın ilanından evvel vadesinde müflis tarafından ödenmiş olursa iflastan haberdar olmayan ve ödemenin reddi halinde üçüncü bir şahsa rücu hakkını kullanabilecek vaziyette bulunan hamilden ödenen meblağ geri alınamaz.
• İflas açılmadan önce müflise karşı başlatılan takipler ile masaya giren malvarlığı ile ilgili takipler, iflasın açılması ile durur ve kararın kesinleşmesi ile düşer. Duran takiplerde hiçbir işlem yapılmaz.
  • Madde 193 – İflasın açılması, borçlu aleyhinde haciz yoluyla yapılan takiplerle teminat gösterilmesine ilişkin takipleri durdurur. İflas kararının kesinleşmesi ile bu takipler düşer. İflasın tasfiyesi müddetince müflise karşı birinci fıkradaki takiplerden hiçbiri yapılamaz.
• Müflisin alacaklı olarak giriştiği takipleri ise iflas idaresi devam ettirir.
• Rehnin paraya çevrilmesine ilişkin takipler ile kiralanan taşınmazın tahliyesine ilişkin takipler devam eder.
• İflas kararının kanun yollarında kesinleşmesi ile takipler düşer. Haczedilmiş mallar satılmamış ise iflas masasına kaydedilir ancak satılmış ise artık takip durmaz ve paralar paylaştırılır.
• Müflise karşı iflas sürecince, rehnin paraya çevrilmesi hariç yeni takipler yapılamaz. Ancak masa alacaklıları iflas idaresine karşı haciz yoluyla takip yapabilir.
• İflastan sonra doğan borçlar için müflise karşı takibe girişilebilir. Zira bu borçlar masadan istenemeyen borçlardır.
• İflas kararı verildiği anda derdest olan iflasa giren mal ve haklar hakkındaki hukuk davaları da iflasın açılmasıyla durur. Davaya devam edilmesi halinde iflas idaresi onay vermedikçe yapılan işlemler masaya karşı hükümsüz olur.
• Duran davalar için durduğu süre boyunca zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.
• Duran davalara iflas idaresi devam edebilir.
• İkinci alacaklılar toplantısından sonraki 10 güne kadar davalar durur.
  • Madde 194 – Acele haller müstesna olmak üzere müflisin davacı ve davalı olduğu hukuk davaları durur ve ancak alacaklıların ikinci toplanmasından on gün sonra devam olunabilir.
• Masa malvarlığı ile ilgili davalarda takip yetkisi iflas idaresindedir. Masa malvarlığına karşı açılacak davalarda iflas idaresine yöneltilmelidir.
• Müflisin davacı olduğu davaların kazanma şansı varsa iflas idaresi davayı takip edebilir. Bu kararı ikinci alacaklılar toplantısı ile kesinleşir.
• Davayı kazanma şansı düşükse ikinci alacaklılar toplantısı ile masanın takip etmemesi dilerse alacaklılardan birine takip yetkisinin devredilmesine karar verilebilir.
• Dava giderleri, takip etmek istemeyen iflas idaresinden iflas alacağı olarak talep edilebilir.
• Müflis davalı ise, iflas idaresi alacak hakkında karar veremez ve alacağı, davalı alacağı olarak sıra cetveline kaydettirir. Alacağın kabul edilip edilmeyeceği ikinci alacaklılar toplantısında karara bağlanabilir.
• Dava kabul edilirse, yargılama giderleri iflas alacağı olarak idareden istenebilir.
• Aşağıdaki davalar iflasın açılması ile durmaz. ( Madde 194 )
  • Şeref ve haysiyete tecavüz, bedene verilen zararlardan doğan tazminat davaları,
  • Evlenme ve kişilik haklarına ilişkin davalar,
  • Nafaka davaları,
  • Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte açılan davalar,
  • Ceza davaları
  • Acele durumlar iflasın açılması ile durmaz.