Üçüncü Kişilerdeki Malların Haczi – İhbarnameler

Üçüncü Kişilerdeki Malların Haczi (m.89)

• Borçlunun üçüncü kişideki alacağı hamiline ait bir senede veya poliçe ve sair cirosu kabil bir bir kıymetli evraka dayanmakta ise bunlar taşınırlar gibi haczedilebilir.
• Alacak bir kıymetli senede bağlanmamışsa 89. Madde hükümleri uygulanacaktır.
• Maaş ve ücretlerin haczi de 355. Maddeye göre yapılacaktır.
  • Madde 355 – Devlet işlerinde veya hususi müesseselerde bulunan borçlu memur veya müstahdemlerin maaş ve ücretlerinden kesilmesi için icra dairelerinden yapılacak tebligatın kanuni muhatapları haczin icra edildiğini ve borçlunun maaş ve ücreti miktarını nihayet bir hafta içinde bildirmeğe ve borç bitinceye kadar icra dairesinin tebligatı mucibince haczolunan miktarı tevkif edip hemen daireye göndermeğe mecburdurlar. Memurun maaş, ücret veya memuriyetinde yahut başka bir şubeden maaş almağı mucip olacak surette vuku bulacak tebeddülleri ve hizmetine nihayet verildiği takdirde bu keyfiyeti de mal memuru veya daire amiri yahut hususi müesseselerin kanuni muhatapları derhal icra dairesine bildirmeğe ve ikinci halde haciz muamelesinden o şube veya amirini haberdar etmeğe mecburdur.
• Haczedilecek alacak mevcut olmalıdır. Müstakbel alacaklar mevcut hukuki ilişkiye dayanıyorsa haczedilebilir. Hukuki ilişkiye dayanmayan alacaklar haczedilemeyecektir.

Haciz İhbarnameleri – Madde 89

Haciz İhbarnamesi

• Hamiline ait olmayan,
  • cirosu kabil bir senede dayanmayan bir alacak ve sair talep hakkı,
  • borçlunun üçüncü şahıs elindeki taşınır bir malı haczedilirse,
  • icra memuru üçüncü kişiye bir haciz ihbarnamesi gönderir.
• İcra memuru kendi yetki çevresi dışındaki kişilere de haciz ihbarnamesi gönderebilir. İstinabe yoluna başvurulması gerekmez.
• İhbarname ile borca haciz konulduğu ve ödeme yapılacaksa artık icra dairesine yapılacağı takip borçlusuna yapılan ödemenin geçersiz olacağı bildirilir.
• Taşınır bir mal söz konusu ise taşınır malın icra dairesine teslimi, aksi takdirde bedelini ödemesi gerektiği bildirilir.
• Üçüncü kişi bu bildirime karşı, borcu bulunmadığını, miktarının farklı olduğunu, malın telef olduğunu, ihbarnameden önce borcun ödendiğini ileri sürerek itiraz edebilir. İtiraz, ihbarnamenin tebliğinden itibaren 7 GÜN içinde, yazılı veya sözlü olarak yapılmalıdır. İtiraz, ihbarname gönderilen icra dairesine veya o yer icra dairesine gönderilmek üzere başka icra dairesine de yapılabilir.
• İhbarnamelere karşı gerçek veya tüzel kişiler meslek sırrı gibi sebeplerle cevap vermekten kaçınamazlar. Aksi takdirde gerçeğe aykırı beyan veya cevap vermemekten dolayı cezalandırılırlar.
• İhbarname tüzel kişinin tüm şubelerini de kapsıyorsa, beyanda bulunma yükümlülüğü tüm şubeler araştırılarak yapılmalıdır.
• Birinci haciz ihbarnamesine karşı üçüncü kişi itiraz yoluna başvurabileceği gibi başka birtakım davranışlarda da bulunabilir.
• Üçüncü kişi ihbarnameden sonra borçluya borçlu olduğu miktarı açıkça icra dairesine bildirebilir.
• Üçüncü kişi ihbarnameye karşı hiçbir şey yapmayarak hareketsizde kalabilir. Bu durumda alacak miktarını veya teslimi söz konusu olan malı kabul etmiş sayılır. Bundan sonra borçluya ikinci haciz ihbarnamesi gönderilir.

Haciz İhbarnamesi

• Birinci ihbarnameye süresi içinde itiraz etmeyen üçüncü kişiye, istenen malı veya borcu kabul ettiğine dair ikinci bir haciz ihbarnamesi gönderilir.
• İkinci haciz ihbarnamesine de kendisine tebliğ edilen, tebliğden itibaren 7 GÜN içinde itiraz edebilecektir. İtiraz etmemesi halinde borcu icra dairesine ödemeli veya taşınır malı icra dairesine teslim etmelidir.
• Birinci ihbarnameye itiraz eden borçluya karşı tekrar ikinci haciz ihbarnamesi gönderilmez. Gönderilmiş olsa bile bir hukuki sonuç doğurmayacaktır, şikayet ile iptal edilebilecektir.
• İkinci haciz ihbarnamesi tebliğ edilen üçüncü kişi, borcu ödeyebilir ya da borçlu olduğunu kabul ettiğini icra dairesine açıkça bildirebilir.
• Takip alacaklısı, üçüncü şahsın beyanının gerçeğe uymadığını iddia ediyorsa, üçüncü kişinin cezalandırılmasını ve tazminata mahkum edilmesini isteyebilir. Bu taleplerin açılacağı davada görevli ve yetkili mahkeme icra takibinin yapıldığı yer icra mahkemesidir. İspat yükü alacaklıdadır.
• Tazminat davasında davalı ihbarnameye itiraz eden üçüncü kişi, davacı ise takip alacaklısıdır. Üçüncü kişi tüzel kişi ise tüzel kişi davalı olarak gösterilir. Tüzel kişi çalışanlarından tazminat talep edilemez.
• Tazminat olarak ihbarname ile istenen alacak ve onun geç ödenmesinden doğan zarar istenebilir.
• İcra mahkemesi tazminat davasını genel hükümlere göre inceler. Üçüncü kişinin itirazı haksız fiil niteliğinde kabul edilerek buna göre zamanaşımı süreleri uygulanır. Tazminat kural olarak (haksız fiilden dolayı) zarar gören alacaklının zararı ve faili öğrendiği tarihten itibaren 2 YIL ve her halde zarara neden olan fiilden itibaren 10 YIL geçmekle zamanaşımına uğrar.
• Alacaklı, üçüncü kişinin itirazına karşı itirazın iptali davasına veya itirazın kaldırılması yoluna gidemez ve bunlardan kaynaklanan %20 tazminat da talep edemez. Tek yapabileceği icra iflas kanunundan doğan ceza davası açmaktır.
• Ceza davası, üçüncü kişinin itirazının öğrenilmesinden itibaren 3 AY içinde ve her halde ihbarnameye itiraz tarihinden itibaren 1 YIL içinde takip alacaklısı tarafından davalı üçüncü kişiye karşı açılabilir. Bu süre hak düşürücü olup hakim kendiliğinden gözetir.
• Ceza ve tazminat davaları birlikte ileri sürülebileceği gibi ayrı ayrı olarak da talep edilebilir. Ceza ve tazminat davaları bir yılın sonunda açılırsa ceza davasının süresi geçtiğinden dolayı sadece tazminat davası için talep kabul edilir.
• Karşı taraf tüzel kişi ise tüzel kişi yetkilisi davalı olarak gösterilmelidir. Aksi takdirde tüzel kişi cezalandırılmaz.
• İhbarnameye kusuru olmadan itiraz edemeyen üçüncü kişi gecikmiş itirazda bulunabilir.

Haciz İhbarnamesi

• İkinci ihbarnameye itiraz etmeyen ve zimmetinde sayılan borcu ödemeyen veya malı teslim etmeyen üçüncü kişiye karşı, 15 GÜN içinde parayı icra dairesine ödemesi veya kendisinde olduğu kabul edilen malı teslim etmesi veya bu süre içinde menfi tespit davası açması, aksi takdirde borcun ödenmesi için veya malın teslimi için zorlanacağı üçüncü ihbarname ile bildirilir.
• Bu durumda üçüncü ihbarnameye karşı üçüncü kişiden şunlardan birini yapması istenir;
  • 15 gün içinde parayı ödemesi veya malı teslim etmesi
  • Yine aynı süre içinde (15 gün) menfi tespit davası açması
  • Yapmadığı takdirde ise borcun ödenmesi veya malın teslimi için zorlanacağı bildirilir.
• Üçüncü kişi yerleşim yerinde veya takibin yapıldığı yer mahkemesinde menfi tespit davası açar ve dava açtığına dair belgeyi, üçüncü ihbarnamenin bildiriminin yapılmasından itibaren 20 GÜN içinde ilgili icra dairesine teslim etmelidir.
• Dava belgesinin icra dairesine teslimi ile menfi tespit davası hükmü kesinleşinceye kadar işlemler durur, satış süreleri işlemez.
• Menfi tespit davası genel hükümlere göre görülür. Üçüncü kişi bu davayı kaybettiği takdirde, dava konusu şeyin %20’sinden aşağı olmamak üzere tazminata mahkum edilir. Dava açılmaz veya kaybedilirse, üçüncü kişi istenen parayı ödemeli veya malı teslim etmelidir.
• Üçüncü kişi itiraz edemez veya menfi tespit davası açamazsa, borçlu ve alacaklıya karşı gerçekte olmayan borcu ödemek veya malı teslim etmek zorunda kalırsa, borçlu ile kötü niyetli (kötü niyet ispatlanmalı) alacaklıya karşı dava açarak ödediği miktarın veya teslim ettiği malın iadesini isteyebilir. Alacaklıya karşı açacağı davanın kazanılması alacaklının kötü niyetli olduğunun ispatına bağlıdır.