İtirazın İptali Davası

• Borçlunun itirazı ile durdurulan takibe devam edilmesi için itirazın bertaraf edilmesi gerekir. Bunun için hukukumuzda iki yol öngörülmüştür.
  • -İtirazın iptali davası
  • -İtirazın kaldırılması
• Alacaklının elinde İİK madde 68’deki belgeler mevcutsa itirazın kaldırılması yoluna başvurabilir. Elinde belgeler olmadan ise ancak itirazın iptali davası açabilir. Elinde belgeler olan alacaklı, itirazın iptali davası açmışsa daha sonra itirazın kaldırılması yoluna başvuramaz. Bununla birlikte önce itirazın kaldırılması talebi olan alacaklı talep reddedildikten sonra itirazın iptali davasını açabilir.
• İtirazın iptali davası itirazın tebliğinden itibaren 1 YIL içinde açılmalıdır.Bir yıl içinde dava açılırsa bu dava takip hukuku bakımından hüküm ve sonuçlarını doğurur. Ancak bir yıllık süre bittikten sonra itirazın iptali davası açılamaz, buna rağmen açılan dava talep sonucu davalının rızası ile değiştirilebilir veya ıslah yolu tekrar eda davası olarak görülebilir fakat alacağı tahsiline bu davada karar verilemez.
• İtirazın iptali davasını kazanan alacaklının açmış olduğu takip tekrar devam eder. İtirazı iptali davasına yönelik elinde ilam bulunan alacaklı bununla ilamlı icra takibi yapamaz.
• Alacaklı itirazın iptali ile birlikte alacağın tahsilini talep etmişse mahkeme bunlardan hangisini istediğini alacaklıya sormalıdır. Alacaklı ilamlı icra takibi yapmak isterse itirazın iptali davası yerine eda davası açarak bu dava sonundaki ilamla ilamlı icra takibi yapabilir.
• Bu durumda eda davası ilamı ile alacaklı takibe devam edemez. Çünkü itirazın iptali davası yerine eda davasını başvurduğu için hali hazırda itiraz ortadan kaldırılmamıştır. Lehine inkar tazminatına da hükmedilemez.
  İtirazın iptali davası sonunda hükmedilen inkar tazminatı, vekalet ücreti ve yargılama giderleri için alacaklı ilamlı icra takibi yapabilir.

Yargılama Usulü

• İtirazın iptali davası, takip alacaklısı tarafından, itiraz eden takip borçlusuna karşı açılır.
  • Davacı – Takip alacaklısı
  • Davalı – İtiraz eden borçlu
• Davacı alacaklı, açtığı dava ile borçlunun itirazının iptalini ve inkar tazminatı isteyecektir. Söz konusu dava sonuçlanınca eda davalarındaki gibi tahsil hükmü yer almayacaktır. Alacaklı hem alacağın tahsiline hem de itirazın iptaline karar verilmesini isteyemez. Çünkü bu iki ayrı talep aynı davada ileri sürülemez.
• Görevli ve yetkili mahkeme genel hükümlere göre tespit edilir. Aksine bir anlaşma yoksa alacaklı, para alacağına ilişkin yaptığı takipte ileri sürülen itirazın iptalini, kendi yerleşim yerinden de isteyebilir.
• Borçlu icra dairesinin yetkisine itiraz ederse, bu yetki itirazını, itirazın kaldırılması usulündeki icra mahkemesi veya itirazın iptalinde takibin yapıldığı yerdeki mahkeme de inceleyebilir.
• Alacak ile ilgili taraflar tahkim sözleşmesi yapmış ve alacaklı genel haciz yolu ile takibe başvurmuşsa, borçlunun ödeme emrine itirazı üzerinde itirazın iptali hakemden de istenebilecektir. Ancak hakemde açılan bu davada inkar tazminatına hükmedilemez.
• İtirazın iptali davası genel hükümlere göre harca tabidir. Alacaklının takip talebinde bulunurken yatırdığı binde beş peşin harç kendisine geri verilir veya alacaklı isterse iptal davasının harcına mahsup edilir.
• Yargılama usulü bakımından iptal davasında genel hükümler uygulanır. Borçlu iptal davasında takibe itiraz ederken bildirdiği itiraz sebepleri ile bağlı değildir. İtirazında belirtmediği sebepleri daha sonra iptal davasında tüm itiraz sebeplerini ileri sürebilir. Ancak borçlu cevap veya ikinci cevap dilekçesinde bildirdiği savunmalarını daha sonra genişletir veya değiştirirse, bu savunmanın genişletilmesi veya değiştirilmesi yasağı içinde değerlendirilecektir. Bu nedenle borçlu cevap veya ikinci cevap dilekçesinde ileri sürmediği sebepleri tahkikat aşamasında ileri süremez.
• İptal davasında delillerde genel hükümlere göre değerlendirilecektir.
• Alacaklı, itirazın iptali davasını ıslah ederek genel hükümlere göre bir alacak davasına dönüştürmesi mümkündür. Madde 68’deki belgeler bulunmayan alacaklı talep sonucunu değiştirerek iptal davasını alacak davasına dönüştürebilir.

Mahkeme Kararı ve Sonuçları

İtirazın İptali Davasının Kabulü

• Mahkeme tahkikat sonucunda, borçlunun borcu olduğu kanaatine varırsa, itirazın iptaline karar verir. Borçlu, yargılama giderleri ve alacaklı kendini vekille temsil ettirmişse vekalet ücretine mahkum edilir.

Takibin Devamı

• Borçlunun itirazı iptal edildiğinden, alacaklı bu kararı icra dairesine vererek durmuş olan takibin devam etmesini ve haciz yapılmasını isteyebilir.

İnkar Tazminatı

• İtirazın iptali davasının kabulü ile alacaklı dava dilekçesinde talep etmişse borçlu inkar tazminatına mahkum edilir. İcra inkar tazminatı itirazın iptali davasından ayrı olarak başka bir dava ile istenemez.
• Tazminatın amacı, alacağın tahsilini geciktiren, haksız olarak takibe yöneltilen itirazları önlemektir. Alacaklının haklı olduğu takip tarihi itibariyle belirlenmelidir. Borçlunun ödeme emrine karşı yaptığı itirazda takip tarihi itibariyle haksızsa inkar tazminatına hükmedilir. Borçlu itirazın iptali davası süresinde borcu kabul etmiş veya tahsilatta bulunmuş olsa dahi bunlar inkar tazminatına hükmedilmesine engel teşkil etmez.
• Borçlunun inkar tazminatına hükmedilmiş olması haksız olmakla beraber kötü niyetli olması şart değildir.
• İnkar tazminatına hükmedilebilmesi için öncelikle geçerli bir takip başlatılmış olmalı ve yapılan itiraza karşı usulüne uygun olarak itirazın iptali davası açılmış olmalıdır. Geçerli bir takip olmadan itirazın iptali davası açılması genel bir dava olarak görülür ve eda davası olarak karar verilir. Bu kararda ise bir inkar tazminatına hükmedilemez.
• Mahkeme alacaklının talebi üzerinde borçluyu hükmolunan alacağın %20’si oranında inkar tazminatına hükmedecektir.
• Alacaklı daha fazla zararı olduğunu ispat ederse hakim daha yüksek bir tazminata karar verebilir.
• Ödeme emrine itiraz eden borçlunun velisi,vasisi veya mirasçısı ise bu kişiler kötü niyetli olarak itiraz etmişlerse, bu durum ispat edildiği takdirde bu kişiler tazminata mahkum edilirler.
• Takip konusu alacak yabancı para olsa bile itirazın iptali davası sonucunda hükmedilecek olan inkar tazminatı yabancı para olamaz. İcra inkar tazminatı Türk parası olarak belirlenmelidir.
• Borçlunun tazminata mahkum edilebilmesi için aynı zamanda haksız olması gerekir.Borçlunun itirazın iptali davasını kaybetmesi aynı zamanda haksız olması demek değildir. Burada alacağın likit (belli-belirlenebilir) olması önem taşır.
• Alacağın gerçek miktarı belli, sabit veya borçlu tarafından belirlenmesi için bütün unsurları bilinmekteyse ya da bilinmesi gerekiyorsa ve böylece borcun miktarı tayin edilebiliyorsa bu alacak likittir.
• Borçlu likit bir alacak için yapılan takibe itiraz ediyorsa, kendisi de gerçekten borçlu olup olmadığını bilebilecek durumda olduğundan borçlunun iptal davası sonucunda haksız olduğu ortaya çıkacağından tazminata mahkum edilecektir.
• Likit olmayan bir alacak için yapılan takibe itiraz eden borçlunun, itirazdan sonra açılan itirazın iptali davasını kaybetmesi halinde, diğer şartlar oluşsa dahi, aleyhine tazminata hükmedilemez. Zira borçlu dava sonucu haksız çıkmıştır ancak itirazında haksız olduğu kesin olarak söylenemez.
• İtirazın iptali davası konusuz kalırsa, bu durumda hakim davaya devam ederek giderler ve tazminat hakkında karar vermek için tahkikata devam eder.

Mal Beyanı

• Mahkeme kararının tefhim veya tebliğinden itibaren 3 GÜN içerisinde borçlunun mal beyanında bulunma zorunluluğu vardır. İtirazın iptali davasının kabulü ile itiraz kalkacağından mahkeme kararının tefhim ve tebliğinden itibaren süre başlayacaktır.

Davanın Reddi

• Mahkeme, takip konusu alacağın mevcut olmadığı kanaatine varırsa, itirazı iptali davasının reddine karar verir. Bu kararın kesinleşmesi ile alacaklının başlattığı takip sona erer.
• Red kararı ile alacağın bulunmadığı tespit edilir ve bu karar kesin hüküm teşkil eder.
• Davanın reddine karar verilmesi ile alacaklı takibinde haksız ve kötü niyetli ise borçlunun cevap dilekçesinde talep etmesi halinde mahkeme alacaklıyı reddedilen miktarın %20’sinden aşağı olmamak kaydıyla kötü niyet tazminatına mahkum eder.Alacaklının sadece haksız olması kötü niyet tazminatına mahkum edilmesini sağlamaz. Hem haksız he de kötü niyetli olmalıdır.