Hukuki İşlemlerde Hükümsüzlük

Yayınlanma: 31 Mayıs 2018Son Güncellenme: 02 Temmuz 2021
Hukuki İşlemlerde Hükümsüzlük

Konu Özeti

Kesin hükümsüzlük durumunda sözleşmelerin tamamen hükümsüz olacağı sonradan yapılacak onay veya rıza işlemiyle geçerli hale gelemeyeceğini bahsettiğimiz bu yazımızda aynı zamanda kesin hükümsüz olmayıp feshedilebilir işlemlerden de bahsetmiş bulunuyoruz.

Bu konuda
  • Kesin hükümsüzlüğün ne olduğunu
  • Kesin hükümsüzlük hallerini
  • Feshedilebilir işlemlerin neler olduğunu
öğreneceksiniz.

Hukuki bir işlemin geçerliliği şekil, ehliyet, irade-beyan ilişkisi, konu gibi koşullara bağlanmıştır. Hukuki işlem istenen geçerlilik şartlara uymuyorsa hukuki işlem istenen sonuçları doğurmayacaktır, sakat olarak hüküm ifade etmeyecektir. Türk Hukukunda mal varlığına ilişkin sağlar arası hukuki ilişkilerdeki sakatlıklar iki başlık altında toplanmıştır. Bunlar, “Kesin Hükümsüzlük (Butlan)” ve “Feshedilebilen İşlemler”dir.

Kesi̇n Olarak Hükümsüz İşlemler

TBK’ da Kesin Hükümsüzlük

  • Madde 27- Kanunun emredici hükümlerine, ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı veya konusu imkansız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür.
  • Sözleşmenin içerdiği hükümlerden bir kısmının hükümsüz olması, diğerlerinin geçerliliğini etkilemez. Ancak, bu hükümler olmaksızın sözleşmenin yapılmayacağı açıkça anlaşılırsa, sözleşmenin tamamı kesin olarak hükümsüz olur.Kesin olarak hükümsüz hukuki işlemler, belirli bir sakatlık sebebiyle baştan itibaren kendilerine bağlanan hukuki sonucu doğurmayacak ve geçerli hale gelemeyecek işlemlerdir.

Reklam

Kesin Hükümsüzlük Sebepleri

Aşağıdaki durumlarda hukuki işlem kesin hükümsüzdür.

  1. Hukuki işlem yapma iradesi mevcut değilse, temyiz kudretinden yoksun(ehliyetsiz) kişilerin yaptığı işlemler
  2. Hukuki işlemin geçerliliği şekle bağlı olmasına rağmen şekle uyulmaksızın yapılan işlemler
  3. Hukuki işlem muvazaalı ise
  4. Hukuki işlemin konusu, sözleşme sınırları olan emredici kurallara,kamu düzenine, ahlaka ve kişilik haklarına aykırı işlemler
  5. Hukuki işlemi konusu baştan itibaren objektif olarak (herkes için) imkansız işlemler

Kesin Hükümsüzlüğün Sonuçları

  • Kesin hükümsüz işlem, baştan itibaren kendiliğinden hüküm doğurmaz.
  • Hakim kesin hükümsüzlüğü resen (kendiliğinden) dikkate alır.
  • Kesin hükümsüz işlemde taraflardan birinin kusuru varsa, kusursuz olan tarafın menfi zararını ödemelidir.
  • Kesin hükümsüz işlem sonradan geçerli hale gelmez, butlan sebebinin ortadan kalkması ile vs geçerli hale gelmez. Taraflar hukuki sonucu elde etmek istiyorlarsa işlemi şartlara uygun yeniden yapmalılardır.
  • Kesin hükümsüz işleme rağmen edimler ifa edilmiş ise istihkak davası veya sebepsiz zenginleşme ile geri isteyebilirler.
  • Kesin hükümsüzlüğü menfaati olan üçüncü kişilerde ileri sürebilir.

Dönüştürme

Kanuni şartlara uymayan bir hukuki işlem, benzer sonuçları doğuran geçerli bir işlem mevcutsa ve  yaptıkları işlemin geçersiz olduğunu bilselerdi, hükümsüz işlem yerine geçerli işlemi yapmak isteyeceklerini farzedebilirlerse, doktrine göre geçerli işlem hükümsüz işlemin yerini alır.

Feshedi̇lebi̇len İşlemler

  • Feshedilebilen işlemler kendiliğinden hükümsüz olmaz. Belirli bir sakatlık nedeniyle fesih hakkı sahibi tarafından iptal edilebilen işlemlerdir.
  • Fesih süresince işlem askıda hükümsüzdür. Feshedildiği takdirde işlem baştan hükümsüz hale gelir.Ancak işlem sahibi işlem feshetmezse işlem baştan itibaren geçerli hale gelir.
  • Fesih hakkı yenilik doğuran bir haktır.
  • Feshedilebilen işlemler iki grupta toplanır. 1) Baştan itibaren bağlamayan, süresi içinde feshedilmediği takdirde geçerli hale gelen işlemler ( mesela irade bozuklukları sonucu işlem iptal edilmezse). 2) Geçerli olarak doğan fakat feshedildiği anda baştan itibaren hükümsüz hale gelen işlemler.

Kaynakça

  • Reisoğlu, Safa. Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler 23. Bası. İstanbul, Beta Yayıncılık, 2012
  • Remzi,Mehmet ve Sezer,Aydın. Borçlar Hukuku Genel Hükümler 10. Baskı. İkinci Sayfa,2017

Reklam

Benzer İçerikler
Hak Kavramı
Medeni Hukuk

Hak Kavramı

Hukuken korunan ve sahibine bu korumadan yararlanma yetkisi veren menfaate hak denir. Hak kavramını...

İçeriğe Git>
Muvazaa ve Uygunsuzluk
Borçlar Hukuku

Muvazaa ve Uygunsuzluk

Uygunsuzluk kavramı altında bahsi geçen tek tarafın isteğiyle yaratılan ve iki tarafın isteğiyle yar...

İçeriğe Git>
Sözleşmenin Şekli
Borçlar Hukuku

Sözleşmenin Şekli

Taraflar arasında yapılacak sözleşmelerde kural olarak şekil serbestisi ilkesi benimsenmiştir. İspat...

İçeriğe Git>
Borcun Üstlenilmesi – Borca Katılma – Sözleşmenin Devri
Borçlar Hukuku

Borcun Üstlenilmesi – Borca Katılma – Sözleşmenin Devri

Borçlar Hukuku Genel Hükümlerin son başlığı olan borç ilişkilerinde taraf değişiklikleridir. Taraf d...

İçeriğe Git>
Zümre Sistemi
Medeni Hukuk

Zümre Sistemi

Türk hukukunda mirasçılık sistemi olarak zümre sistemi belirlenmiştir. Zümre sistemine göre herhangi...

İçeriğe Git>
Genel İşlem Koşulları
Borçlar Hukuku

Genel İşlem Koşulları

Genel işlem koşulları birden fazla kişiyle yapılacak sözleşmelerin genel şartlarını koruyarak birden...

İçeriğe Git>
Copyright © 2023 Bikifi
Instagram Logo
Twitter Logo
Facebook Logo